strona główna baza prawa podatkowego . . . sprawozdania finansowe w rachunkowościsprawozdania finansowe w rachunkowości.

Sprawozdania finansowe w rachunkowości.

W komentarzu zakreślono m.in. podstawowy cel, zakres i cechy jakościowe sprawozdania finansowego. Przedstawiono zasady sprawozdania sporządzanego według Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (MSR). Omówiono język, walutę, okoliczności, w jakich sporządza się sprawozdanie finansowe oraz wymaganą jego dokładność. Scharakteryzowano również poszczególne elementy składowe sprawozdania finansowego oraz szczególne warunki sporządzania sprawozdania finansowego przez emitentów papierów wartościowych notowanych na rynkach kapitałowych.

Cel, zakres i cechy jakościowe sprawozdania finansowego

Polski ustawodawca nie określa bezpośrednio celu sprawozdania finansowego, jak zostało to uczynione chociażby w Międzynarodowych Standardach Rachunkowości (MSR). Na podstawie art. 4 RachU* wymaga, aby jednostka stosowała określone ustawą zasady (politykę) rachunkowości, rzetelnie i jasno przedstawiając sytuację majątkową i finansową oraz wynik finansowy. Poza tym przy dokonywaniu wyboru rozwiązań dopuszczonych przez ustawę i dostosowywaniu ich do określonych potrzeb danej jednostki, należy zapewnić wyodrębnienie w rachunkowości wszystkich zdarzeń istotnych do oceny sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego jednostki, przy zachowaniu zasady ostrożności (art. 8 ust. 1 RachU*). Pośrednio można zatem wywnioskować, że głównym celem sprawozdania finansowego jest prawidłowe i rzetelne zaprezentowanie sytuacji majątkowej i finansowej jednostki gospodarczej, jej wyniku finansowego i osiągniętej rentowności w okresie sprawozdawczym.

Według postanowień zawartych w MSR główny cel sprawozdania finansowego stanowi dostarczenie informacji o sytuacji finansowej, wynikach przedsiębiorstwa oraz zachodzących zmianach w przedsiębiorstwie, które mogą być przydatne adresatom sprawozdań finansowych podejmującym decyzje o charakterze ekonomicznym.

Odbiorcami sprawozdań finansowych są według MSR przede wszystkim inwestorzy. Sprawozdania finansowe powinny więc zawierać informacje odnoszące się zarówno do oceny zdarzeń historycznych, jak i prognozy przyszłej rentowności. Zawartość sprawozdania finansowego powinna zatem dotyczyć skutków finansowych transakcji już zakończonych w okresie sprawozdawczym, jak i dostarczać informacji o zdarzeniach zaistniałych w okresie sprawozdawczym, ale których skutki finansowe ujawnią się dopiero w przyszłych okresach sprawozdawczych*.

Dla osiągnięcia zakładanych celów w rachunkowości opracowano szereg cech jakościowych, jakimi powinna się kierować jednostka, przygotowując sprawozdanie finansowe. Zalicza się do nich przede wszystkim: zrozumiałość, trafność, istotność, wiarygodność, przydatność czy porównywalność*.

Sprawozdanie finansowe sporządzane według Międzynarodowych Standardów Rachunkowości

W związku z przyjęciem przez Parlament Europejski i Radę Unii Europejskiej Rozporządzenia z 19 lipca 2002 r. nr 1606/2002/WE w sprawie stosowania Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (OJ L243, 11/09/2002) pojawiła się potrzeba znowelizowania polskiej ustawy o rachunkowości w zakresie sporządzania i prezentacji skonsolidowanych sprawozdań finansowych jednostek dopuszczonych do publicznego obrotu na regulowanych rynkach krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG). Poza tym możliwość zastosowania MSR została rozszerzona na jednostkowe sprawozdania finansowe podmiotów wchodzących w skład grupy kapitałowej, w której jednostka dominująca jest spółką publiczną oraz na skonsolidowane sprawozdania finansowe grup kapitałowych niższego szczebla.

Zgodnie ze wspomnianym powyżej Rozporządzeniem WE emitenci papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu na rynkach regulowanych krajów EOG mają obowiązek stosowania MSR przy sporządzaniu skonsolidowanych sprawozdań finansowych począwszy od roku obrotowego rozpoczynającego się w 2005 r. Poza tym Państwa Członkowskie mogły podjąć decyzję o odroczeniu obowiązku stosowania MSR przy sporządzaniu skonsolidowanych sprawozdań finansowych przez emitentów, których wyłącznie dłużne papiery wartościowe zostały dopuszczone na regulowany rynek Państwa Członkowskiego na dwa lata, czyli do roku obrotowego rozpoczynającego się w 2007 r. oraz decyzję dotyczącą stworzenia możliwości lub nałożenia obowiązku stosowania MSR przy sporządzaniu skonsolidowanych sprawozdań finansowych przez pozostałe jednostki*.

Dokonując w 2004 r. nowelizacji ustawy o rachunkowości[[a]] , wprowadzono do polskiego porządku prawnego następujące regulacje.

W art. 45 ust.1a RachU* wprowadzono możliwość sporządzania sprawozdań finansowych emitentów papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu lub do obrotu na jednym z rynków regulowanych krajów EOG i emitentów papierów wartościowych ubiegających się o ich dopuszczenie do publicznego obrotu lub do obrotu na jednym z rynków regulowanych krajów EOG zgodnie z MSR.

Przez emitentów papierów wartościowych ubiegających się o ich dopuszczenie do publicznego obrotu lub obrotu na jednym z rynków regulowanych krajów EOG należy rozumieć jednostkę, która złożyła do właściwego organu wniosek lub innego rodzaju dokument, na podstawie którego może nastąpić wprowadzenie papierów wartościowych do publicznego obrotu lub do obrotu na jednym z takich rynków.

Ponadto możliwość zastosowania MSR została rozszerzona na jednostkowe sprawozdania finansowe podmiotów wchodzących w skład grupy kapitałowej, w której jednostka dominująca sporządza skonsolidowane sprawozdanie zgodnie z MSR. Decyzję dotyczącą dobrowolnego sporządzania sprawozdań finansowych zgodnie z MSR podejmuje organ zatwierdzający sprawozdanie finansowe jednostki finansowej (art. 55 ust. 8 RachU*).

Na podstawie art. 55 ust. 5 RachU* skonsolidowane sprawozdanie finansowe emitentów papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu oraz banków sporządza się zgodnie z MSR. Natomiast skonsolidowane sprawozdania finansowe emitentów papierów wartościowych ubiegających się o ich dopuszczenie do publicznego obrotu lub do obrotu na jednym z rynków regulowanych krajów EOG mogą być sporządzane zgodnie z MSR (art. 55 ust. 6 RachU*).

Język, waluta oraz wymagana dokładność sprawozdania finansowego

Ustawodawca wymaga sporządzenia sprawozdania finansowego w języku polskim i w walucie polskiej (art. 45 ust. 5 RachU*). Wynika z tego m.in. konieczność przeliczenia transakcji czy pozycji bilansowych wyrażonych w walutach obcych na złote polskie, zarówno w momencie ich początkowego ujęcia, jak i w momencie dokonywania wyceny na dzień bilansowy (art. 30 RachU* i art. 51 ust. 2 RachU*).

Dane liczbowe można natomiast wykazywać w zaokrągleniu do tysiąca złotych, jeżeli nie zniekształca to obrazu jednostki zawartego w sprawozdaniu finansowym oraz w sprawozdaniu z działalności. Rozwiązanie umożliwiające zestawienie sprawozdań finansowych z dokładnością do tysiąca złotych ma na celu zwiększenie ich czytelności i zrozumiałości. Może to okazać się szczególnie przydatne w dużych jednostkach gospodarczych, w których rząd liczb przedstawianych w sprawozdaniach sięga kilkunastu cyfr. Obniżenie stopnia dokładności danych w sprawozdaniu finansowym nie oznacza jednak uproszczenia ewidencji. Musi być ona bowiem nadal prowadzona w złotych i groszach. W ustawie brak...