strona główna baza prawa podatkowego . . . stwierdzenie nadpłaty podatkustwierdzenie nadpłaty podatku

Stwierdzenie nadpłaty

Komentarz stanowi wyczerpującą analizę instytucji stwierdzenia nadpłaty. Omówiono dokładnie jej charakter prawny, procedurę postępowania, właściwość organów, obowiązujące terminy zwrotu nadpłaty oraz ograniczenia czasowe możliwości skorzystanie z omawianej instytucji.

Instytucja stwierdzenia nadpłaty

Stwierdzenie nadpłaty uregulowane w art. 75 OrdPU* stanowi postępowanie wymiarowe w sprawie nadpłaty, które zostaje wszczęte przez podatnika, płatnika lub inkasenta. Wniosek o stwierdzenie nadpłaty zastępuje wniosek o wszczęcie postępowania podatkowego podatnikom, na których ciąży obowiązek samowymiaru. Ma zastosowanie do zobowiązań objętych deklaracjami samowymiarowymi podatnika oraz do przypadków, gdy zobowiązanie jest realizowane za pośrednictwem płatnika czy inkasenta. Nie dotyczy sytuacji, gdy wysokość zobowiązania podatkowego została następczo określona w decyzji podatkowej.

"(…)dopóki istnieje w obrocie prawnym decyzja określająca wysokość zobowiązania podatkowego w innej wysokości niż wykazana w deklaracji(zeznaniu) nie jest możliwe wydanie decyzji stwierdzającej nadpłatę w podatku będącym przedmiotem tego zobowiązania"*

W tych przypadkach nadpłata może być tylko skutkiem uchylenia, zmiany lub stwierdzenia nieważności takiej decyzji.

Postępowania tego nie stosuje się do zobowiązań, które są obligatoryjnie wymierzane przez organy podatkowe.

Jeżeli okaże się, że nadpłata nie wystąpiła wydaje się decyzję odmawiającą stwierdzenia nadpłaty, a nie umarza postępowanie. W mocy pozostają ustalenia samowymiaru.

Procedura stwierdzenia nadpłaty znajduje zastosowanie również w sytuacji, gdy podatnik ma obowiązek obliczyć podatek i go wpłacić, ale nie ciąży na nim powinność złożenia deklaracji. Art. 75 § 2 pkt 1c OrdPU* w związku z art. 75 § 3 OrdPU* wyraźnie stanowią, że obowiązek złożenia wraz z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty skorygowanej deklaracji nie dotyczy podatników, którzy nie byli zobowiązania do składania deklaracji podatkowych.

"Cytowany przepis wymienia zatem, jako uprawnionych do żądania stwierdzenia nadpłaty podatku, zarówno podmioty zobowiązane do składania zeznań i deklaracji, jak również te, na których nigdy taki obowiązek nie ciążył."*

W przypadku, gdy nadpłata wynika z samowymiaru i dokonanej wpłaty, wnioskowi o stwierdzenie nadpłaty powinna towarzyszyć korekta deklaracji. Zgodnie z art. 75 § 4* jeżeli prawidłowość skorygowanego zeznania (deklaracji) nie budzi wątpliwości, organ podatkowy zwraca nadpłatę bez wydawania decyzji stwierdzającej nadpłatę. System wydawania decyzji w sprawie stwierdzenia nadpłaty nabiera przez takie rozwiązanie charakteru selektywnego. Przesłanka wymagająca, aby treść deklaracji nie budziła wątpliwości z pewnością jest subiektywna. Regulacja taka niesie ze sobą korzyści dla podatnika, ale wiąże się też z ryzykiem odpowiedzialności związanej z instytucją samowymiaru.

Zwrot nadpłaty bez wcześniejszego wydania decyzji nie wyklucza późniejszego określenia na podstawie art. 21 § 3 OrdPU* zobowiązania podatkowego w innej wysokości niż wyznaczył je podatnik w skorygowanej deklaracji. Jednak jeżeli dojdzie do takiego wymiaru, odsetki za zwłokę zostaną naliczone tylko od tej części zaległości podatkowej, która przekracza kwotę zwróconej nadpłaty. Poza tym zaległość nie będzie mogła być przedmiotem postępowania karnego skarbowego (art. 75 § 5 OrdPU*).*

"Cytowany przepis art. 75 § 4 OrdPU* w sposób jednoznaczny stanowi, że w opisanym w nim przypadku nie wydaje się decyzji stwierdzającej nadpłatę. Przepis ten określa zatem negatywną przesłankę do wydania decyzji. Uznać więc należy, że skoro ustawodawca w sposób wyraźny stwierdza, iż nie wydaje się takiej decyzji, to w istocie jest to równoznaczne ze stwierdzeniem, iż w systemie obowiązującego prawa podatkowego brak jest przepisu prawa materialnego upoważniającego organ administracji publicznej do rozstrzygnięcia sprawy indywidualnej w drodze decyzji. Oznacza to, iż decyzja wydana wbrew takiemu przepisowi wydana została właśnie bez podstawy prawnej. (…)Wyjaśnianie prawidłowości złożonej korekty – co jest procesem oczywistym w postępowaniu organu administracji publicznej - nie wyłącza możliwości zastosowania tego przepisu. (…).Uznać należy, że "brak wątpliwości" co do prawidłowości korekty, o którym mowa w tym przepisie, oznacza sytuację, w której organ podatkowy właśnie dopiero po wyjaśnieniu zasadności korekty stwierdzi, że jest ona poprawna (a zatem podziela stanowisko podatnika). Podzielenie stanowiska podatnika stanowi więc ratio legis tego przepisu, a zarazem zbędność rozstrzygania kwestii nadpłaty podatku w drodze decyzji. Oznacza to również, że nie istnieje potrzeba "określenia wysokości nadpłaty", o czym mowa w art. 74a OrdPU*"*

Właściwość organów podatkowych