strona główna baza prawa podatkowego . . . aktywa pieniężne w rachunkowościaktywa pieniężne w rachunkowości

Aktywa pieniężne w rachunkowości

Aktywa pieniężne wchodzą w skład krótkoterminowych aktywów finansowych. Jest to wąska kategoria obejmująca najbardziej płynne, najszybciej zbywalne aktywa obrotowe. Pojęcie to zostało wprowadzone przez znowelizowaną ustawę z 2002 roku. Niniejsze opracowanie wyjaśnia zakres pojęciowy aktywów pieniężnych oraz omawia ich wewnętrzną strukturę.

Ustawodawca definiuje aktywa pieniężne jako aktywa w formie krajowych środków płatniczych, walut obcych i dewiz, a także inne aktywa finansowe, w tym w szczególności naliczone odsetki od aktywów finansowych. Aktywa pieniężne wchodzą w skład krótkoterminowych aktywów finansowych. Oznacza to, że te same rodzajowo aktywa płatne w terminie dłuższym niż rok obrotowy będą zaliczane do długoterminowych aktywów finansowych.

Ustawa o rachunkowości nie definiuje krajowych środków płatniczych, walut obcych i dewiz, zamiast tego odsyła do przepisów Prawa dewizowego, zgodnie z którymi krajowymi środkami płatniczymi są waluta polska oraz papiery wartościowe i inne dokumenty, pełniące funkcję środka płatniczego, wystawione w walucie polskiej. Pod pojęciem walut obcych należy rozumieć znaki pieniężne (banknoty i monety) nie będące w kraju prawnym środkiem płatniczym oraz wymienialne rozrachunkowe jednostki pieniężne stosowane w rozliczeniach międzynarodowych. Dewizami są papiery wartościowe i inne dokumenty pełniące funkcję środka płatniczego, wystawione w walutach obcych.

Na potrzeby bilansu aktywa pieniężne dzieli się na:

-    środki pieniężne w kasie i na rachunkach,

-    inne środki pieniężne,

-    inne aktywa pieniężne.

Środki pieniężne w kasie i na rachunkach to środki krajowe i zagraniczne zgromadzone w kasie oraz na bieżących rachunkach bankowych i rachunkach pomocniczych, złotówkowych i walutowych.

Do innych środków pieniężnych należy zaliczyć głównie, traktowane jako ekwiwalent gotówki, czeki obce, weksle obce, terminowe lokaty bankowe, bony komercyjne, handlowe i inne, certyfikaty depozytowe, płatne lub wymagalne w okresie do 3 miesięcy od dnia ich otrzymania, wystawienia, nabycia lub założenia (oprócz nabytych w celach odsprzedaży). Do innych środków pieniężnych zalicza się również środki pieniężne w drodze. Są to środki, które w danym momencie znajdują się między dwoma rachunkami bankowymi albo między rachunkiem bankowym a kasą (i odwrotnie).

Inne aktywa pieniężne obejmują natomiast czeki obce, weksle obce, bony komercyjne i handlowe, certyfikaty depozytowe, lokaty bankowe płatne lub wymagalne w okresie powyżej 3 miesięcy, jednak do 12 miesięcy, a także należne dywidendy lub zysk wynikające z posiadanych udziałów lub akcji innych jednostek.

Środki pieniężne

Obrót środkami pieniężnymi może odbywać się w formie gotówkowej i bezgotówkowej. Obrót gotówkowy odbywa się za pośrednictwem kasy i oznacza fizyczny wpływ i wypływ pieniędzy. Stan gotówki w kasie podlega inwentaryzacji nie rzadziej niż na dzień bilansowy. Obrót bezgotówkowy jest natomiast realizowany za pośrednictwem banków i polega na przepływie stosownych dokumentów, bez konieczności fizycznego przepływu środków pieniężnych.

Środki pieniężne wycenia się nie rzadziej niż na dzień bilansowy według wartości nominalnej. Wyrażone w walucie obcej środki pieniężne wycenia się nie rzadziej niż na dzień bilansowy po ogłoszonym na ten dzień średnim kursie ustalonym dla danej waluty przez Narodowy Bank Polski. W przypadku gotówki znajdującej się w jednostkach prowadzących kupno i sprzedaż walut obcych, wycena następuje po kursie, po którym nastąpił jej zakup, przy czym kurs ten nie może przekraczać średniego kursu ogłoszonego na dzień wyceny dla danej waluty przez Narodowy Bank Polski. Powstałe różnice kursowe w związku z wyceną na dzień bilansowy środków pieniężnych zalicza się do przychodów lub kosztów operacji finansowych.

Wyrażone w walutach obcych operacje gospodarcze ujmuje się w księgach rachunkowych na dzień ich przeprowadzenia – o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej – odpowiednio po kursie:

1) faktycznie zastosowanym w tym dniu, wynikającym z charakteru operacji - w przypadku sprzedaży lub kupna walut oraz zapłaty należności lub zobowiązań;

2) średnim ogłoszonym dla danej waluty przez Narodowy Bank Polski z dnia poprzedzającego ten dzień - w przypadku zapłaty należności lub zobowiązań, jeżeli nie jest zasadne zastosowanie kursu, o którym mowa w pkt. 1, a także w przypadku pozostałych operacji.

Zasady wyceny operacji wyrażonych w walutach obcych, w tym gotówkowych, regulują przepisy ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych.

Weksel

Weksel jest wierzycielskim papierem wartościowym o ściśle określonej przez prawo formie, zawierającym bezwarunkowe zobowiązanie do zapłaty określonej osobie w ustalonym terminie i miejscu przez wystawcę lub osobę przez niego wskazaną określonej kwoty pieniężnej.

Stosownie do treści przepisu art. 1 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. Prawo wekslowe, weksel trasowany zawiera:

1) nazwę "weksel" w samym tekście dokumentu, w języku, w jakim go wystawiono

2) polecenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej

3) nazwisko osoby, która ma zapłacić (trasata)

4) oznaczenie terminu płatności

5) oznaczenie miejsca płatności