strona główna baza prawa podatkowego . . . odroczenie terminu płatności podatkuodroczenie terminu płatności podatku

Odroczenie terminu płatności podatku

W komentarzu przedstawiono zasady przyznawania ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych, jaką stanowi odroczenie terminu płatności podatku. Omówiono procedurę postępowania, przesłanki wydania decyzji, zasady naliczania opłaty prolongacyjnej, nowe terminy płatności, szczególne zasady przyznawania ulgi w stosunku do przedsiębiorców oraz płatników, inkasentów, spadkobierców podatnika lub płatnika oraz osób trzecich.

Odroczenie terminu płatności podatku stanowi jedną z ulg w spłacie zobowiązań podatkowych, uregulowaną w art. 67a i nast. OrdPU[[a]] . Pojęcie podatku w rozumieniu tego przepisu oznacza również raty podatków, jeżeli przepisy prawa podatkowego przewidują płatność podatku w ratach (np. podatek rolny czy leśny), a także zaliczki na podatki, opłaty oraz niepodatkowe należności budżetowe (art. 3 pkt 3 OrdPU*).

Procedura postępowania w sprawie przyznania ulgi

Do przyznania tej ulgi niezbędne jest wystąpienie z wnioskiem przez podatnika, bowiem odroczenie terminu płatności nie może być przyznane z urzędu. Wniosek o odroczenie powinien być złożony przed upływem terminu płatności podatku wynikającego z przepisów prawa podatkowego. W przeciwnym razie wniosek taki potraktowany zostanie przez organ podatkowy jak wniosek o odroczenie zapłaty zaległości podatkowej (art. 67a § 1 pkt 2 OrdPU*). Niedopuszczalne jest również odroczenie terminu płatności podatku, który został już zapłacony.

Przesłanki udzielenia ulgi

Przesłanki odroczenia terminu płatności podatku są następujące:

• ważny interes podatnika lub interes publiczny. Pojęcia „ważnego interesu podatnika” oraz „interesu publicznego” są pojęciami nieostrymi (tzw. klauzulami generalnymi), dlatego ich treść musi być ustalona odrębnie w każdej konkretnej sprawie, co pozwala na elastyczne stosowanie przepisów o ulgach podatkowych. Ocena ważnego interesu podatnika oraz interesu publicznego powinna być dokonana w oparciu o obiektywne kryteria. Nie może o niej decydować wyłącznie subiektywne przeświadczenie podatnika o istnieniu ważnego interesu, lecz zobiektywizowane kryteria, które są zgodne z powszechnie aprobowaną hierarchią wartości.

"O tym, czy istnieje "ważny interes podatnika" nie decyduje subiektywne przeświadczenie podatnika, lecz organ podatkowy dokonuje oceny na podstawie zobiektywizowanych kryteriów zgodnych z powszechnie obowiązującą hierarchią wartości, w której najwyższą rangę mają takie wartości jak życie i zdrowie ludzkie, możliwość zarobkowania w celu zdobycia środków na utrzymanie"*

Za ważny interes podatnika może być uznane m.in. zagrożenie jego egzystencji (bytu ekonomicznego osoby prawnej), możliwość pozostania bez środków do życia (bieżącego funkcjonowania w przypadku osób prawnych) spowodowana warunkami gospodarczymi lub siłą wyższą (np. klęską żywiołową lub innym nadzwyczajnym wydarzeniem, na którego wystąpienie podatnik nie miał bezpośredniego wpływu).

Interes publiczny może natomiast przejawić się, np. groźbą likwidacji znacznej ilości miejsc pracy lub zagrożeniem przerwania produkcji publicznie użytecznej. Użycie przez ustawodawcę spójnika „lub” w treści art. 67a § 1 OrdPU* oznacza, że w danej sprawie za przyznaniem wnioskowanej ulgi może przemawiać zarówno ważny interes podatnika, jak i interes publiczny albo wyłącznie jeden lub drugi interes "Spójnik "lub" łączący zawarte w niej przesłanki oznacza, że na wniosek podatnika organ może umorzyć zaległości podatkowe lub odsetki za zwłokę w całości lub w części w trzech sytuacjach. Gdy przemawia za tym ważny interes podatnika, gdy przemawia za tym interes publiczny oraz gdy przemawiają za tym obie przesłanki łącznie."*

"Ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych nie mogą mieć charakteru powtarzającego się czynnika pozwalającego na osiągnięcie pozytywnego wyniku gospodarczego. Z ich nadzwyczajnego charakteru wynika, że stanowić mogą incydentalną pomoc w stabilizowaniu sytuacji finansowej wówczas, gdy istnieje pozytywna prognoza co do dalszych wyników zobowiązanego do świadczeń podmiotu. Ważnym jest również, aby przejściowe trudności ekonomiczne były spowodowane okolicznościami noszącymi cechy czynników niezależnych od tego podmiotu i nie będących następstwem świadomie przyjętej strategii gospodarczej”*

Decyzje w sprawie ulg w spłacie zobowiązań podatkowych (w tym w sprawie odroczenia terminu płatności podatku) są decyzjami uznaniowymi, co oznacza, że nawet w przypadku wystąpienia ważnego interesu podatnika lub interesu publicznego organ podatkowy nie ma prawnego obowiązku pozytywnego załatwienia wniosku strony. Niemniej zobowiązany jest do wyczerpującego uzasadnienia podjętej decyzji. Fakt, że decyzja o odroczeniu terminu płatności ma charakter uznaniowy nie oznacza bowiem dowolności dla organu przy jej wydawaniu.

Opłata prolongacyjna

W przypadku wydania decyzji o odroczeniu terminu płatności podatku stanowiącego dochód budżetu państwa organ podatkowy dolicza opłatę prolongacyjną w wysokości połowy odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych (art. 57 § 1 OrdPU*). W przypadku podatków stanowiących dochód budżetów jednostek samorządu terytorialnego opłata prolongacyjna jest doliczana, gdy organ stanowiący właściwej jednostki samorządu terytorialnego tak zdecyduje w stosownej uchwale (art. 57 § 7 OrdPU*). Opłaty prolongacyjnej nie nalicza się w przypadku, gdy przyczyną wydania decyzji o odroczeniu terminu płatności była klęska żywiołowa lub wypadek losowy (art. 57 § 5 OrdPU*). Natomiast w przypadku, gdy wydanie takiej decyzji następuje w związku z postępowaniem układowym o nienaliczaniu opłaty prolongacyjnej decyduje organ podatkowy. Podobnie jest w przypadku, gdy przewiduje to odrębna ustawa (zob. art. 57 § 6 OrdPU*).

Nowy termin płatności podatku

W przypadku, gdy została wydana decyzja o odroczeniu terminu płatności podatku nowym terminem płatności jest dzień, w którym, zgodnie z decyzją, powinna nastąpić zapłata odroczonego podatku. Jeżeli jednak w terminie określonym w decyzji podatnik nie dokonał zapłaty odroczonego podatku terminem płatności podatku staje się z powrotem odpowiednio termin określony w art. 47 § 1–3* (art. 49 OrdPU*).

Ulgi dla przedsiębiorców