strona główna baza prawa podatkowego . . . przesłanki wznowienia postępowania podatkowego przesłanki wznowienia postępowania podatkowego

Przesłanki wznowienia postępowania podatkowego

W komentarzu w sposób wyczerpujący omówiono przesłanki, które warunkują możliwość skorzystania z jednego z nadzwyczajnych trybów weryfikacji decyzji ostatecznych, czyli wznowienia postępowania podatkowego. Katalog przesłanek wyminonych w art. 240 § 1 jest katalogiem zamkniętym - ustawodawca wymienia enumeratywnie, w sposób wyczerpujący podstawy wznowienia postępowania podatkowego. Wznowienie postępowania jest jedną z instytucji procesowych, która służy ponownemu rozpoznaniu i rozstrzygnięciu sprawy zakończonej decyzją ostateczną. Instytucja ta, znajduje zastosowanie, w sytuacji, gdy postępowanie, które doprowadziło do wydania tejże decyzji, było dotknięte wadą, wymienioną przez ustawodawcę w art. 240 § 1 OrdPU. Wznowienie może nastąpić z urzędu, albo na wniosek strony. Wskutek wznowienia może dojść zarówno do uchylenia jak i do zmiany decyzji ostatecznej.

Przesłanki

Istnieją dwie główne przesłanki, których zaisntnienie umożliwia skorzystanie z nadzwyczajnego trybu postępowania trybu postępowania jakim jest wznowienie postępowania podatkowego.

Po pierwsze decyzja, co do której ma być zastosowany ten nadzwyczajny tryb weryfikacji musi mieć charakter ostateczny. W przypadku postępowania zakończonego decyzją nieostateczną, stronie przysługuje odwołanie. Brak warunku ostateczności decyzji, doprowadziłby do powstania konkurencyjności pomiędzy odwołaniem a wznowieniem postępowania, co z kolei prowadziłoby do naruszenia zasady dwuinstancyjności oraz ograniczenia weryfikacji decyzji nieostatecznych, gdyż kompetencje przysługujące organom odwoławczym są znacznie szersze aniżeli te, należące do organów prowadzących weryfikację decyzji w trybach nadzwyczajnych.*

Po drugie, musi wystąpić jedna w enumeratywnie wyliczonych w art. 240 § 1 pkt.1-11 OrdPU podstaw prawnych do wznowienia postępowania podatkowego. Wznowienie postępowania podatkowego następuje jeżeli:

1) dowody, na których podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne okazały się fałszywe.*
Art. 240 § 1 pkt 1 dotyczy jednak tylko tych dowodów, które  które miały wpływ na treść wydanej już decyzji. Fałszywość dowodów powinna być stwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądu, jednak w drodze wyjątku można wznowić postępowanie bez takiego orzeczenia, gdy 
Fałszywe dowody, na podstawie których stwierdzono inne okoliczności aniżeli istotne nie mają znaczenia w sprawie wznowienia postępowania.*
"(...)sąd podniósł, że fałsz dowodu winien być, co do zasady, stwierdzony orzeczeniem sądu skazującym za dokonanie fałszerstwa i generalnie nie może wynikać z wyroku uniewinniającego, jak ma to miejsce w rozpoznawanej sprawie. Od tej zasady, zgodnie z którą fałsz dowodu powinien być wykazany orzeczeniem sądu ustawa przewiduje wyjątki(...)"*

• fałszerstwo nie budzi wątpliwości
• oraz wymaga tego ochrona interesu publicznego lub postępowanie przed sądem lub innym organem nie może być wszczęte z powodu upływu czasu albo innej przyczyny określonej przepisami prawa.*

2) decyzję wydano w wyniku przestępstwa stwierdzonego prawomocnym wyrokiem sądu.
Mowa tu o przestępstwie w rozumieniu prawa karnego, więc z wyłączeniem wykroczeń. Co istotne, pomiędzy wydaniem decyzji a popełnieniem przestępstwa musi zachodzić związek przyczynowy (nie zaś między przestępstwem a treścią decyzji). Przykładowym przestępstwem, które może być przyczyną wznowienia postępowania podatkowego jest wywieranie bezprawną groźbą lub przemocą wpływu na czynności urzędowe organu administracji (art.224§1 k.k.) czy też przyjmowanie lub żądanie korzyści majątkowej w związku z pełnieniem funkcji publicznej w zamian (art. 228 k.k.)*. Podobnie jak w przypadku fałszywych dowodów, ustawodawca wprowadza wyjątek co do faktu stwierdzenia prawomocnym orzeczeniem sądu popełnienia przestępstwa , jeżeli fakt ten jest oczywisty a wznowienie postępowania jest niezbędne dla ochrony interesu publicznego.*

3) decyzję wydał pracownik lub organ podatkowy, który podlega wyłączeniu stosownie do art. 130-132 OrdPU. *                                                                                                                                                             
Istotą wznowienia postępowania podatkowego w tym przypadku jest konieczność wykazania wpływu tej wady postępowania na treść wydanej decyzji.
„Postępowanie podatkowe jest zorganizowanym ciągiem czynności prawnoprocesowych, na które składają się czynności przygotowawcze( m.in. ustalenie stanu faktycznego) oraz czynności decydujące, do których należy podjęcie decyzji. O ile przez udział w postępowaniu, o którym mowa w art. 130 § 1 OrdPU rozumieć należy zarówno udział w czynnościach przygotowawczych, jak i decydujących, o tyle przez wydanie decyzji należy rozumieć wyłącznie udział w czynnościach decydujących. Przez wydanie decyzji rozumieć należy jej podpisanie, a tym samym wzięcie odpowiedzialności za prawnie wiążące rozstrzygnięcie, przez osobę piastującą funkcję organu lub pracownika, imiennie upoważnionego do wydania tej decyzji przez osobę piastującą funkcję.”*

 4) strona nie z własnej winy nie brała udziału w postępowaniu.*
Ustawodawca w art. 123 § 1 OrdPU formułuje zasadę udziału stron w postępowaniu podatkowym. Zgodnie z nią do zasadniczych obowiązków organu podatkowego należy zapewnienie stronom czynnego udziału w każdym stadium postępowania. Naruszenie tego obowiązku prowadzi do sytuacji, w której strona nie z własnej winy nie może wziąć udziału w postępowaniu. Brak udziału strony w postępowaniu rozumiemy szeroko, tzn. również w sytuacji pominięcia pełnomocnika strony. Na organie podatkowym ciąży obowiązek udowodnienia, że brak udziału strony w postępowaniu nastąpił z jej własnej winy. Wznowienie postępowania podatkowego z tej właśnie przyczyny jest ograniczone zarówno podmiotowo jak i czasowo, tj. może nastąpić tylko na żądanie strony i tylko gdy żądanie to strona wysunie w ciągu miesiąca od kiedy powzięła informacje o wydaniu decyzji.*

5) wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji nieznane organowi, który wydał decyzję *
W tym przypadku, możliwość wznowienia postępowania podatkowego stanowi gwarancję realizacji zasady prawdy obiektywnej. Konieczne jest aby okoliczności tudzież dowody

• istniały w dniu wydania decyzji,
• a ponadto muszą mieć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy oraz
• nie mogą być znane organowi podatkowemu w chwili wydawania decyzji podatkowej.

Nie ma ograniczenia które zawężałoby zakres dowodów lub okoliczności tylko tych, które były nieznane organowi podatkowemu w wyniku jego zaniechania.*

6) decyzja została wydana bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu.      
Bardzo często normy prawne wymagają dla ważności danej decyzji określonego organu, konsultacji, współdziałania lub wydania opinii innego organu.* Przykładem takiej sytuacji jest art. 18 ust. 2 ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, który mówi, że w przypadku pobieranych przez urząd skarbowy podatków i opłat, będących w całości dochodem budżetu jednostek samorządu terytorialnego, naczelnik tego urzędu może umarzać, , odraczać termin zapłaty lub rozkładać na raty należności oraz zwalniać płatnika z obowiązku pobrania bądź ograniczać pobór należności wyłącznie na wniosek lub za zgodą przewodniczącego zarządu jednostki samorządu terytorialnego. Wydanie decyzji o umorzeniu zaległości podatkowej w podatku od spadków i darowizn wobec braku postanowienia zawierającego wniosek lub zgodę przewodniczącego jednostki samorządu terytorialnego uzasadnia wznowienie postępowania podatkowego w tej sprawie.*

7) decyzja została wydana na podstawie innej decyzji lub orzeczenia sądu, które zostały następnie uchylone lub zmienione w sposób mogący mieć wpływ na treść wydanej decyzji.