strona główna baza prawa podatkowego . . . terminy w postępowaniu podatkowymterminy w postępowaniu podatkowym

Terminy w postępowaniu podatkowym

Termin – pojęcie to w sensie prawnym rozumiane jest najczęściej jako konkretna data, do której powinna zostać dokonana określona czynność lub nastąpić określone zdarzenie. Terminy pełnią w prawie funkcję gwarancyjną i stabilizującą. Termin jest bowiem zdarzeniem przyszłym i pewnym. Stanowi tzw. zastrzeżenie dodatkowe czynności prawnej, poprzez które wywarcie skutku tej czynności zostaje ograniczone w czasie. Terminy pełnią również funkcję dyscyplinującą podmioty prawa, dla których termin został zakreślony.*

W Ordynacji podatkowej (OrdPU)* występują dwa podstawowe rodzaje terminów:

1)  Terminy materialne -w okresie tym może nastąpić ukształtowanie praw lub obowiązków strony postępowania podatkowego. Są to np. terminy przedawnienia zobowiązań podatkowych (art. 68 i 70 OrdPU). Terminy te są nieprzywracalne.
2)  Terminy procesowe - terminy dokonania czynności procesowej przez uczestników postępowania podatkowego, przede wszystkim przez organ podatkowy i stronę – np. ustawowy termin wniesienia odwołania od decyzji podatkowej (art. 223 § 2 OrdPU) czy termin wyznaczany stronie przez organ podatkowy dla przedstawienia dowodu, który jest w jej posiadaniu (art. 189 OrdPU). Upływ terminu o charakterze procesowym oznacza bezskuteczność dokonanej czynności procesowej, która prowadzić może do zamknięcia drogi postępowania podatkowego. Terminy te co do zasady są przywracalne.

„Terminy procesowe na gruncie polskiego prawa podatkowego mają charakter terminów zawitych (prekluzyjnych), a więc i ich niedotrzymanie powoduje ujemne skutki procesowe. Wyjątkowo art. 162-164 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (tekst jednolity Dz.U. Nr 8/05, poz. 60) przewidują tylko możliwość przywrócenia terminu. Natomiast nie ma co do zasady ogólnych instytucji prawnych, które pozwoliłyby na gruncie prawa podatkowego na uchylenie się od ujemnych skutków dla strony związanych z uchybieniem terminowi prawa materialnego.” *

„Czternastodniowy termin wezwania na piśmie właściwego organu do usunięcia naruszeń prawa, o którym mowa w art. 52 § 3 ustawy z dnia 30.08.2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), jest terminem prawa procesowego.” *

 Terminy materialne można sklasyfikować ze względu na związanie podmiotu i następstwa prawne na:

a)     terminy czynności organu podatkowego – które również można podzielić na:

- terminy wyznaczające dopuszczalność czynności prawnej organu podatkowego określającej obowiązki bądź weryfikację tych obowiązków. Wyznaczone są przepisami prawa podatkowego przez określenie terminu dopuszczalności podjęcia czynności prawnej przez organ podatkowy.

- terminy określające skutek prawny dokonanej czynności prawnej przez organ podatkowy. Termin wyznaczony jest datą podjęcia tej czynności prawnej.

b)     terminy czynności materialnoprawnych podatnika – związane są samoobliczeniem podatkowym, nakładającym na podatników obowiązek obliczenia  i wpłacenia podatku organowi podatkowemu w wyznaczonym ustawowo terminie.

 „Termin do złożenia wniosku o zwrot podatku akcyzowego jest terminem prawa materialnego, jego dochowanie jest jednym z warunków skutkujących powstaniem prawa do zwrotu akcyzy od energii elektrycznej. Uchybienie temu terminowi skutkuje utratą prawa do takiego zwrotu.” *

Natomiast terminy procesowe można podzielić na trzy kategorie:

a) terminy dokonania czynności procesowych przez organ lub sąd – są to terminy, przed upływem których należy dokonać czynności, jak również terminy, po upływie których dokonuje się czynnośći np. termin samokontroli decyzji po wniesieniu odwołania (art. 226 par. 1 w związku z art. 227 par. 1) czy przeprowadzenie dowodów z zeznań świadków, opinii biegłych lub oględzin (art. 190 par. 1)

b) terminy dokonania czynności procesowych przez stronę – jest to uzależnienie skuteczności czynności procesowej strony od zachowania terminu,  np. terminu do złożenia odwołania (art. 223 par. 2)

c) terminy dokonania czynności procesowych przez uczestników postępowania – np. termin złożenia wniosku przez ukaranego karą porządkową (art. 262 par. 6).

 W prawie podatkowym duże znaczenie ma podział na terminy: