strona główna baza prawa podatkowego . . . umowa modelowa oecdumowa modelowa oecd

Umowa modelowa OECD

Zarówno Projekt konwencji z 1963 r., jak i Modelowa konwencja z 1977 r. zawierają w tytule odniesienie do eliminowania podwójnego opodatkowania. Jednakże w związku z tym, że Modelowa konwencja nie dotyczy wyłącznie eliminowania podwójnego opodatkowania, lecz również innych spraw, takich jak zapobieganie uchylaniu się od opodatkowania i zasady równego traktowania, obecnie stosuje się powszechnie krótszy tytuł, który nie zawiera takiego odniesienia tj. „Modelowa konwencja w sprawie podatku od dochodu i majątku”. Ta zmiana została dokonana zarówno na stronie tytułowej publikacji, jak i w samym tekście Modelowej konwencji. Z drugiej strony wiele państw członkowskich wciąż włącza do tytułu umów dwustronnych zawieranych w oparciu o tekst Modelowej konwencji odniesienie albo do unikania podwójnego opodatkowania, albo zarówno do unikania, jak i do zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania. Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (ang. Organization for Economic Cooperation and Development OECD, fr. Organisation de Coopération et de Développement Economiques, OCDE) jest międzynarodową organizacją o profilu ekonomicznym, skupiającą w chwili obecnej trzydzieści cztery wysoko rozwinięte i demokratyczne państwa. OECD utworzona została na mocy Konwencji o Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju podpisanej przez 20 państw w dniu 14 grudnia 1960 oraz zastąpiła Organizację Europejskiej Współpracy Gospodarczej (OEEC), powstałą w 1948 roku celem integrowania odbudowujących się ze zniszczeń wojennych gospodarek państw europejskich, korzystających z pomocy w ramach Planu Marshalla. Początkowo w skład OECD wchodziło 17 państw Europy Zachodniej oraz Stany Zjednoczone, Kanada i Turcja. W chwili obecnej państwami członkowskimi OECD są: Australia, Austria, Belgia, Chile, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Irlandia, Islandia, Izrael, Japonia, Kanada, Korea, Luksemburg, Meksyk, Niderlandy, Niemcy, Norwegia, Nowa Zelandia, Polska, Portugalia, Republika Czeska, Republika Słowacka, Słowenia, Szwajcaria, Szwecja, Stany Zjednoczone, Turcja, Węgry, Włochy i Zjednoczone Królestwo. W pracach OECD bierze udział Komisja Unii Europejskiej.
Zasadniczym celem działania OECD jest wspieranie państw członkowskich w osiągnięciu jak najwyższego poziomu wzrostu gospodarczego i stopy życiowej obywateli. OECD jest zasadniczym forum, na którym rządy trzydziestu czterech demokratycznych państw współpracują, by stawić czoło gospodarczym, społecznym i środowiskowym wyzwaniom globalizacji. OECD podjęła również wysiłek, by pomóc rządom sprostać nowym wyzwaniom, takim jak zbiorowe zarządzanie gospodarką, informatyka gospodarcza oraz starzenie się ludności. OECD jest miejscem, gdzie rządy mogą porównywać doświadczenia, poszukiwać odpowiedzi na wspólne problemy, ustalać dobre praktyki i pracować na rzecz koordynacji krajowych i międzynarodowych kierunków działania.
Realizacja wyznaczonych zadań OECD odbywa się m.in. w drodze kształtowania własnego dorobku prawnego, w tym umów i kodeksów postępowania np. Liberalizacji Przepływów Kapitałowych i Bieżących Operacji Niewidocznych oraz zaleceń, rezolucji i deklaracji – stanowiących instrumenty nieformalnego nacisku. Oprócz tego OECD wypracowuje „reguły gry” w międzynarodowych stosunkach gospodarczych, tzn. opracowuje i wprowadza w życie wspólne zasady (wytyczne) i normy działania (standardy) w poszczególnych dziedzinach gospodarki.

Szczególne pole zainteresowania OECD zajmuje problematyka dotycząca unikania międzynarodowego podwójnego opodatkowania występującego w ramach stosunków gospodarczych pomiędzy podmiotami z poszczególnych państw członkowskich.
Poprzez międzynarodowe prawne podwójne opodatkowanie należy rozumieć nałożenie porównywalnych podatków w dwu państwach (lub większej liczbie państw) na tego samego podatnika z tego samego tytułu i za taki sam okres. OECD dostrzegła szkodliwe skutki takiego opodatkowania dla wymiany dóbr, usług i przepływu kapitałów, technologii i osób. W związku z tym OECD przykłada dużą wagę do usuwania przeszkody, jaką podwójne opodatkowanie stanowi dla rozwoju stosunków gospodarczych między państwami.
Działania podejmowane przez OECD w ramach przeciwstawianiu się podwójnemu opodatkowaniu zmierzają do tego, aby sytuacja podatkowa podatników jednego państwa, prowadzących działalność handlową, przemysłową lub finansową w drugim państwie, była przejrzysta, jednolita i zagwarantowana poprzez stosowanie przez wszystkie państwa wspólnych rozwiązań dla identycznych przypadków w zakresie podwójnego opodatkowania.
Realizacja wyznaczonych przez OECD celów w zakresie eliminowania podwójnego opodatkowania oparta jest przede wszystkim na Modelowej Konwencji w sprawie podatku od dochodu i majątku, której podstawowym zadaniem jest umożliwienie rozwiązywania w sposób jednolity najczęściej występujących problemów w zakresie międzynarodowego prawnego podwójnego opodatkowania. Zgodnie z zaleceniami OECD, poszczególne państwa członkowskie przy zawieraniu lub rewizji dwustronnych umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania powinny stosować się do Modelowej konwencji i do interpretacji zawartej w załączonym do niej komentarzu, z uwzględnieniem dołączonych do niego zastrzeżeń. Natomiast organy podatkowe poszczególnych państw powinny odwoływać się do treści komentarza (podlegającego cyklicznym zmianom i uzupełnieniom) przy stosowaniu i interpretacji postanowień swych dwustronnych konwencji podatkowych opartych na Modelowej konwencji.

Działania OECD w zakresie przeciwstawiania się podwójnemu opodatkowaniu zostały podjęte w okresie, gdy Rada OECD (organ stanowiący organizacji) uchwaliła pierwsze zalecenie w sprawie podwójnego opodatkowania z dnia 25 lutego 1955 r. W tym czasie państwa, które są obecnie członkami OECD, zawarły między sobą 70 konwencji opartych na zaleceniach Rady OECD. Postęp ten zbieżność stanowisk co do treści pierwszego zalecenia w dużej mierze osiągnięto dzięki pracom rozpoczętym w 1921 r. przez Ligę Narodów, które doprowadziły do sformułowania w 1928 r. pierwszego modelu konwencji dwustronnej, a następnie modeli konwencji sporządzonych w Meksyku (1943 r.) i w Londynie (1946 r.). Na nich właśnie opierały się z pewnymi modyfikacjami konwencje zawierane lub zmieniane w ciągu następnego dziesięciolecia. Jednakże żaden z tych modeli nie został w pełni i jednomyślnie przyjęty. Ponadto w wielu istotnych kwestiach modele te poważnie różniły się między sobą i zawierały wiele luk.
Wraz ze wzrastającą w okresie powojennym współzależnością gospodarczą między państwami członkowskimi OECD wynikła w sposób oczywisty konieczność podjęcia starań w celu zapobieżenia międzynarodowemu podwójnemu opodatkowaniu. Uznano potrzebę rozszerzenia sieci dwustronnych konwencji na wszystkie państwa członkowskie OECD, gdyż w okresie powojennym państwa te zawarły tylko niewielką liczbę konwencji, a niektóre nie zawarły ich w ogóle. Jednocześnie zachodziła coraz większa potrzeba harmonizacji tych konwencji zgodnie z jednolitymi zasadami, definicjami, normami i metodami oraz potrzeba uzgodnienia wspólnej interpretacji.
W tej nowej sytuacji Komitet Podatkowy OECD (organ odpowiedzialny za przygotowywanie projektów aktów dotyczących kwestii podatkowych) przystąpił w 1956 r. do prac nad projektem konwencji, który miał skutecznie rozwiązać problemy podwójnego opodatkowania istniejące między państwami członkowskimi i który byłby do zaakceptowania przez wszystkie te państwa. W okresie od 1958 r. do 1961 r. Komitet Podatkowy przygotował cztery wstępne raporty, a w 1963 r. przedłożył końcowy raport zatytułowany Projekt Konwencji w sprawie podwójnego opodatkowania dochodu i majątku (Draft Double Taxation Convention on Income and on Capital, OECD, Paris 1963).
Rada OECD uchwaliła w dniu 30 lipca 1963 r. zalecenie w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i wezwała rządy państw członkowskich do stosowania się do Projektu konwencji przy zawieraniu nowych lub rewizji dotychczasowych konwencji dwustronnych zawieranych pomiędzy poszczególnymi państwami członkowskimi.
Komitet Podatkowy OECD, przedstawiając raport w 1963 r., przewidywał, że Projekt konwencji zostanie uzupełniony w następnym etapie prac, po dokonaniu dalszych studiów. Takie uzupełnienie było konieczne, by uwzględnić doświadczenia zebrane przez państwa członkowskie w wyniku negocjowania i praktycznego stosowania dwustronnych konwencji. Do tego doszły zmiany w systemach podatkowych państw członkowskich, rozwój nowych sektorów działalności gospodarczej, intensyfikacja międzynarodowych stosunków podatkowych i pojawienie się nowych kompleksowych form organizacyjnych przedsiębiorstw na szczeblu międzynarodowym. Z tych względów Komitet Podatkowy, a następnie, po 1971 r., jego następca – Komitet Spraw Podatkowych podjęły pracę nad rewizją Projektu konwencji z 1963 r. oraz komentarzy. Praca ta doprowadziła do opublikowania w 1977 r. nowej Modelowej konwencji wraz z komentarzem.
Czynniki, które doprowadziły do rewizji Projektu konwencji z 1963 r., w dalszym ciągu wywierały wpływ, a nawet – w różny sposób – presję w kierunku stałej aktualizacji i dostosowywania Modelowej konwencji do zmieniających się warunków gospodarczych. Rozwijały się nowe technologie, a jednocześnie następowały zasadnicze zmiany w sposobach zawierania transakcji transgranicznych. Stosowane przez podatników metody unikania i uchylania się od opodatkowania z uwzględnieniem podmiotów tworzonych w różnych państwach członkowskich OECD (lub poza nimi) stawały się coraz bardziej wyszukane. W latach osiemdziesiątych nastąpiła przyspieszona globalizacja i liberalizacja gospodarki krajów członkowskich OECD. W związku z tym Komitet Spraw Podatkowych kontynuował w ramach normalnego programu prac studiowanie różnych problemów związanych bezpośrednio lub pośrednio z Modelową konwencją z 1977 r. Prace te doprowadziły do opublikowania wielu raportów; w niektórych z nich zaproponowano wprowadzenie zmian do Modelowej konwencji i do jej komentarza.
W 1991 r. Komitet Spraw Podatkowych – uznając, że rewizja Modelowej konwencji z 1977 r. i komentarza stała się procesem stałym – przyjął pomysł zmiennej Modelowej konwencji, przewidujący sukcesywną i doraźną aktualizację, bez czekania na rewizję całkowitą. Postanowiono opublikować przejrzaną, zaktualizowaną wersję Modelowej konwencji, uwzględniającą wyniki prac wykonanych w okresie po 1977 r., w tym wiele zaleceń zawartych w opracowywanych na bieżąco raportach.
Z czasem wpływ Modelowej konwencji rozszerzył się znacznie poza kraje członkowskie OECD, gdyż również państwa niezrzeszone opierały swoje umowy dwustronne w sprawie unikania podwójnego opodatkowania na postanowieniach Konwencji. W związku z tym Komitet postanowił również, że system dokonywania rewizji powinien być otwarty także na doświadczenia państw „nieczłonkowskich”, innych organizacji międzynarodowych oraz innych zainteresowanych stron. Wyrażono przekonanie, że taki zewnętrzny udział pomoże Komitetowi Spraw Podatkowych w jego stałym zadaniu aktualizowania Modelowej konwencji, z uwzględnieniem ewolucji międzynarodowych norm i zasad podatkowych.