strona główna baza prawa podatkowego . . . wyłączenie organu podatkowegowyłączenie organu podatkowego

Wyłączenie organu podatkowego

Komentarz opisuje w jakich sytuacjach organ podatkowy musi być wyłączony, tak aby postępowanie było uczciwe i bezstronne. Zawiera wszystkie powody wyłączenia, jego następstwa, a także skutki naruszenia omawianych przepisów. Uwzględniono także wyłączenie organów samorządu terytorialnego. Działalność organów podatkowych w załatwianiu spraw powinna cechować bezstronność i powinna być wolna od jakichkolwiek wpływów mogących podważyć zaufanie obywateli do ich rozstrzygnięć.* Gwarancją procesową bezstronności jest właśnie wyłączenie organu podatkowego. Zastosowanie instytucji powoduje, że organ traci właściwość do załatwienia konkretnej, indywidualnej sprawy.

Organy podlegające wyłączeniu

Wyłączeniu podlegają:

• Naczelnik urzędu skarbowego oraz naczelnik urzędu celnego (na mocy art. 131, 131a i 131b Ordynacji podatkowej)
• Wójt, burmistrz, starosta, marszałek województwa, ich zastępcy, skarbnik jednostki samorządu terytorialnego (na mocy art. 132 OrdPU) - wyłączenie tych podmiotów jest opisane w ostatnim akapicie noty.
• Dyrektor urzędu kontroli skarbowej (na takich samych zasadach jak naczelnik urzędu skarbowego, z mocy art. 8 ust. 1a  ustawy o kontroli skarbowej)[[a]] Do wyłączenia dyrektora urzędu kontroli skarbowej stosuje się odpowiednio art. 131 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa. W przypadku wyłączenia sprawę załatwia dyrektor urzędu kontroli skarbowej wyznaczony przez Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej.

Natomiast Ordynacja podatkowa jest pozbawiona przepisów stanowiacych o wyłączeniu dyrektorów izb skarbowych i izb celnych.

Zakres wyłączenia organu podatkowego

Organ wyłączony jest odsunięty od załatwiania spraw dotyczących zobowiązań podatkowych, oraz innych spraw normowanych przepisami prawa podatkowego (np. naliczania odsetek za zwłokę, obowiązku uiszczenia opłaty prolongacyjnej).

Powody wyłączenia organu podatkowego

Katalog przesłanek powodujących wyłączenie naczelnika urzędu skarbowego jest zamknięty. Naczelnik urzędu skarbowego, naczelnik urzędu celnego oraz dyrektor urzędu kontroli skarbowej podlegają wyłączeniu od załatwiania spraw dotyczących zobowiązań podatkowych, gdy sprawa dotyczy:

1. Ich samych - wyżej wymienione podmioty nie mogą same załatwiać swoich spraw dotyczących zobowiązań podatkowych, więc nieodzowne jest ich wyłączenie. Nawiązuje to do zasady, że nikt nie może być sędzią we własnej sprawie.*
2. Dyrektora izby skarbowej albo jego zastępcy - wiąże się to z koniecznością dbania o dwuinstancyjność postępowania.
3. Ich najbliższych krewnych i powinowatych (małżonek, rodzeństwo, zstępni, wstępni, powinnowaci pierwszego stopnia) albo najbliższych krewnych i powinowatych ich zastępców, dyrektora izby skarbowej albo jego zastępcy. Ta zasada ma także zastosowanie w przypadku, gdy sprawa dotyczy osoby związanej stosunkiem przysposobienia, opieki lub kurateli. Trzeba zaznaczyć, że stosunek małżeństwa, przysposobienia, opieki czy kurateli po jego ustaniu nie stanowi powodu wyłączenia organu - jest to regulacja odmienna niż w przypadku wyłączenia pracownika organu podatkowego.

Skutki wyłączenia organu podatkowego

Przede wszystkim, organ wyłączony traci zdolność do załatwienia sprawy, w której zaszły okoliczności powodujące jego wyłączenie. Ale w innych sprawach, nawet tego samego rodzaju, organ nie zostaje wyłączony. W przypadku więc kolejnej sprawy tego samego podmiotu, gdzie zachodzą znowu powody wyłączenia, czynności związane z wyłączeniem muszą być powtórzone.*  Co więcej wyłączenie organu jest równoznaczne z wyłączeniem wszystkich pracowników urzędu kierowanego przez ten organ. Oznacza to, że organ nie może upoważnić swojego pracownika do wydania decyzji w sprawie, w której został wyłączony - takie stanowisko zajmuje