strona główna baza prawa podatkowego . . . zaniechanie ustalania zobowiązań podatkowychzaniechanie ustalania zobowiązań podatkowych

Zaniechanie ustalenia zobowiązań podatkowych

W komentarzu przedstawiono konstrukcję prawną zaniechania ustalania zobowiązań podatkowych. Wyjaśniono, czym różni się od zaniechania poboru oraz do jakich rodzajów zobowiązań może być stosowana. Szczegółowo scharakteryzowano zaniechanie ustalenia zobowiązania podatkowego na gruncie art. 13c PRolU*.

Konstrukcja prawna zaniechania ustalania zobowiązań podatkowych

Zaniechanie ustalania zobowiązań podatkowych należy odróżnić od zaniechanie poboru podatków, bowiem dotyczy odrębnych faz procedury podatkowej. Każda z tych instytucji powinna być dostosowana do metod powstawania zobowiązania podatkowego (ex lege lub w drodze decyzji konstytutywnej).

Zaniechanie ustalania zobowiązań podatkowych może dotyczyć wyłącznie zobowiązania powstającego w drodze decyzji konstytutywnej i może mieć miejsce tylko przed wydaniem takiej decyzji, a po powstaniu obowiązku podatkowego. Natomiast zaniechanie poboru podatku należy stosować: do zobowiązań podatkowych powstających ex lege - do dnia płatności podatku lub zaliczki na podatek oraz do zobowiązań podatkowych wynikających z decyzji konstytutywnej - w okresie od dnia doręczenia decyzji do dnia upływu terminu płatności.

Należy również rozgraniczyć instytucję zaniechania poboru od instytucji umorzenia zaległości podatkowych, tzn. nie należy stosować zaniechania poboru do tych zobowiązań podatkowych, które są już zaległościami podatkowymi.

Istniejąca różnica pomiędzy zaniechaniem ustalania zobowiązań podatkowych a zaniechaniem poboru podatku sprowadza się do tego, że w przypadku zaniechania ustalania zobowiązań podatkowych, pomimo istnienia obowiązku podatkowego nie przekształca się on w zobowiązanie podatkowe. Natomiast przy zaniechaniu poboru podatku, istniejące zobowiązanie podatkowe (ex lege, decyzja konstytutywna) nie zostanie zrealizowane.

Zaniechanie ustalenia zobowiązania podatkowego na gruncie art. 13c PRolU*

W obecnie obowiązującym stanie prawnym z zaniechaniem ustalenia zobowiązania podatkowego mamy do czynienia tylko na gruncie podatku rolnego. Bowiem zgodnie z art. 13c PRolU* w razie wystąpienia klęski żywiołowej, która spowodowała istotne szkody w budynkach, ziemiopłodach, inwentarzu żywym lub martwym albo w drzewostanie, przyznaje się podatnikom ulgi w podatku rolnym przez zaniechanie jego ustalenia albo poboru w całości lub części, w wysokości zależnej od rozmiaru strat spowodowanych klęską w gospodarstwie rolnym. Poza tym przepis podkreśla, że przy przyznawaniu ulg i ustalaniu ich wysokości uwzględnia się wysokość otrzymanego odszkodowania z tytułu ubezpieczenia ustawowego. Zasadą jest, że ulgę przyznaje się za ten rok podatkowy, w którym klęska miała miejsce. W sytuacji gdy klęska nastąpiła po zapłaceniu podatku za dany rok, ulgę stosuje się w następnym roku podatkowym.

Pojęcie klęski żywiołowej należy rozumieć zgodnie z definicją legalną z ustawy z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej. Według niej klęska żywiołowa to katastrofa naturalną lub awaria techniczna, których skutki zagrażają życiu lub zdrowiu dużej liczby osób, mieniu w wielkich rozmiarach albo środowisku na znacznych obszarach, a pomoc i ochrona mogą być skutecznie podjęte tylko przy zastosowaniu nadzwyczajnych środków, we współdziałaniu różnych organów i instytucji oraz specjalistycznych służb i formacji działających pod jednolitym kierownictwem. Stan klęski żywiołowej może być wprowadzony dla zapobieżenia skutkom katastrof naturalnych lub awarii technicznych noszących znamiona klęski żywiołowej oraz w celu ich usunięcia przez Radę Ministrów w drodze rozporządzenia z własnej inicjatywy lub na wniosek właściwego wojewody (art. 2 i 5 ustawy).

,,Przede wszystkim trzeba mieć na uwadze, że wystąpienie klęski żywiołowej, nawet w rozumieniu omawianej, legalnej definicji, wcale nie musi pociągać za sobą ogłoszenia przez władze publiczne "stanu klęski żywiołowej". Pogląd taki odnaleźć można w orzecznictwie sądów administracyjnych, np. w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z 14 listopada 2007 r. sygn. akt I SA/Sz 176/07, w którym Sąd sformułował tezę, że "za klęskę żywiołową w rozumieniu art. 13c* ustawy z 1984 r. o podatku rolnym uznane mogą zostać takie zdarzenia, które stanowiłyby konsekwencje zjawisk przyrodniczych ( klimatycznych ) odbiegających od przeciętnej normy, a o wystąpieniu tej klęski nie przesądza wprowadzenie stanu klęski żywiołowej".

Oznacza to, że dla potrzeb omawianej ulgi w podatku rolnym należy kłaść większy nacisk na zaistnienie skutków wystąpienia klęski żywiołowej, czyli istotnej szkody w budynkach, ziemiopłodach, inwentarzu żywym lub martwym albo w drzewostanie.

W praktyce orzeczniczej organów podatkowych pojawia się pytanie o to, jaki podmiot jest uprawniony do oceny, czy na danym obszarze wystąpiła klęska żywiołowa. W szczególności powstaje problem, czy do oceny zaistnienia, bądź nie takiej sytuacji uprawniony jest samodzielnie organ podatkowy? Nie może budzić wątpliwości, że przy braku potwierdzenia "wystąpienia klęski żywiołowej" przez uprawnione do tego władze, ocena takiego zdarzenia mieści się w kategorii wiedzy specjalistycznej. Organ podatkowy może zatem, działając w tej sprawie w trybie art. 197 Ordynacji podatkowej, zwrócić się do instytucji zajmujących się badaniem tego rodzaju zjawisk (np. Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, Sanepidu, Straży Pożarnej).”*

"Na gruncie rozpatrywanej sprawy stwierdzić należy, iż z treści wniosku skarżącej Spółdzielni o przyznanie ulgi w podatku rolnym wynika, że źródłem poniesionych przez nią szkód w uprawach rolnych, głownie na użytkach zielonych (łąki i pastwiska), był przybór i wylanie się, a następnie stagnowanie wody dwóch rzek: I. i M., do którego to wylania doszło w [...] r., na co wskazują pisma skarżącej podatniczki z dnia [...] r., adresowane do organu podatkowego i informujące o tym zdarzeniu. Zauważyć w związku z tym należy, iż przybór wody w rzekach i zasilanych przez nie zbiornikach wodnych w okresie przedwiośnia, a więc w okresie topnienia pokrywy śnieżnej i opadów deszczu w okresie tym intensywniej zazwyczaj występujących, a także ewentualne ich wylanie się na przyległe tereny, jest powszechnym zjawiskiem działania sił natury, nie mającym zatem charakteru nadzwyczajnego, w szczególności wtedy, gdy w określonych warunkach geograficznych tereny te wykorzystywane są, właśnie ze względu na to naturalne zagrożenie, jako rolnicze użytki zielone. Jest też rzeczą naturalną, że częstotliwość występowania tego rodzaju zjawisk i ich zakres jest prostą konsekwencją opadów śnieżnych i deszczowych, występowanie których w strefie klimatycznej Polski nie jest niczym nadzwyczajnym. Za klęskę żywiołową uznane mogłyby zostać takie jedynie zdarzenia, które stanowiłyby konsekwencje zjawisk przyrodniczych (klimatycznych) odbiegających od przeciętnej normy. Wylanie się w okresie przedwiosennym nadmiaru wody z rzeki płynącej po terenach nizinnych, jej stagnowanie na terenach użytków zielonych (łąk i pastwisk), może być wprawdzie zjawiskiem zakłócającym prawidłową gospodarkę i wyrządzającym określone straty, nie może jednak przez to samo być uznane za klęskę żywiołową w rozumieniu art. 13c ustawy o podatku rolnym, dla usunięcia jego negatywnych skutków nie jest bowiem konieczne zastosowanie środków nadzwyczajnych, leżących poza możliwościami podmiotów dotkniętych tymi skutkami.”*

Podatnik może skorzystać z omawianej ulgi, występując z wnioskiem do wójta, burmistrza lub prezydenta o zaniechanie ustalania podatku rolnego w całości lub w części. W takiej sytuacji organ podatkowy gminy (wójt, burmistrz, prezydent) zobligowany będzie do wydania decyzji, w której zaniecha ustalania podatku rolnego, w wysokości zależnej od rozmiarów strat spowodowanych klęską w gospodarstwie rolnym. Decyzja ta nie jest oparta na uznaniu administracyjnym, po spełnieniu ustawowych przesłanek organ musi przyznać podatnikowi ulgę.

,,Nadto przyznanie ulgi z art. 13c* nie ma charakteru uznaniowego, lecz zależne jest od wykazania przez podatnika, że poniósł on określone szkody w wyniku wystąpienia zdarzenia, określonego w ustawie jako klęska żywiołowa.”*

Należy podkreślić, że z zaniechaniem ustalenia zobowiązania podatkowego będziemy mieć do czynienia w stosunku do podatników będących osobami fizycznymi, bowiem to ich zobowiązanie powstaje w drodze doręczenia konstytutywnej decyzji.

Nota zawiera pełną treść. Jest dostępna bezpłatnie.

System logowania i płatnego dostępu do not jest obecnie niedostępny.