strona główna baza prawa podatkowego . . . zastaw skarbowyzastaw skarbowy

Zastaw skarbowy

W komentarzu przedstawiono dokładną charakterystykę instytucji zastawu skarbowego. Wyjaśniono czym jest, jak powstaje, co może być jego przedmiotem, jakie są zasady jego realizacji, kiedy wygasa. Zwrócono również uwagę na instytucję rejestrów zastawów skarbowych oraz obowiązek podmiotów prawa do wyjawienia posiadanych przedmiotów i praw, które mogą być objęte zastawem skarbowym.

Co to jest zastaw ?

Zastaw to instytucja prawna wywodząca się z prawa cywilnego. Jest to ograniczone prawo rzeczowe obciążające rzeczy ruchome i prawa zbywalne. Zgodnie z art. 306 § 1 KC* zastaw umożliwia zaspokojenie wierzytelności uprawnionego z rzeczy (prawa) obciążonej w zasadzie bez względu na to, kto i na podstawie jakiego tytułu prawnego dysponuje rzeczą lub prawem.

Zastaw skarbowy uregulowany w art. 41-46 OrdPU[[a]]  przysługuje Skarbowi Państwa i jednostkom samorządu terytorialnego z tytułu:

a) zobowiązań podatkowych powstałych w sposób przewidziany w art. 21 § 1 pkt 2 OrdPU*,

b) zaległości podatkowych stanowiących ich dochód oraz odsetek za zwłokę od tych zaległości (art. 41 § 1 OrdPU*),

c) należności przypadających od płatników lub inkasentów, następców prawnych oraz osób trzecich odpowiadających za zaległości podatkowe (art. 41 § 3 OrdPU*).

Przedmiot zastawu

Przedmiotem zastawu skarbowego mogą być wszystkie, będące własnością podatnika oraz stanowiące współwłasność łączną podatnika i jego małżonka, rzeczy ruchome oraz zbywalne prawa majątkowe, jeżeli wartość poszczególnych rzeczy lub praw wynosi w dniu ustanowienia zastawu co najmniej 11 000 zł. Zastawem skarbowym nie mogą być jednak obciążone rzeczy lub prawa majątkowe:

a) niepodlegające egzekucji oraz

b) mogące być przedmiotem hipoteki (art. 41 § 1 i 2 OrdPU*).

Obowiązek wyjawienia przedmiotów podlegających zastawowi

W toku postępowania podatkowego lub kontroli podatkowej podatnik, płatnik, inkasent, wspólnicy spółki cywilnej lub inne osoby trzecie, odpowiadające za zaległości podatkowe na żądanie organu podatkowego, obowiązani są do wyjawienia nieruchomości oraz przysługujących im praw majątkowych, które mogą być przedmiotem zastawu skarbowego, jeżeli zachodzą przesłanki dokonania zabezpieczenia (art. 39 § 1 OrdPU*).

Wyjawienia dokonuje się w formie oświadczenia składanego pod rygorem odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania. Przed odebraniem oświadczenia organ podatkowy jest obowiązany uprzedzić składającego oświadczenie o odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania (art. 39 § 4 OrdPU*).

Powstawanie zastawu

Zgodnie z art. 42 § 1 OrdPU* zastaw skarbowy powstaje z dniem wpisu do rejestru zastawów skarbowych. Zastaw skarbowy wpisany wcześniej ma pierwszeństwo przed zastawem skarbowym wpisanym później (art. 42 § 2 OrdPU*). W przypadku gdy rzecz ruchoma lub prawo majątkowe zostały obciążone zastawem ujawnionym w innym rejestrze prowadzonym na podstawie odrębnych ustaw, zastaw wpisany wcześniej ma pierwszeństwo przed zastawem wpisanym później. Zastaw skarbowy jest skuteczny wobec każdorazowego właściciela przedmiotu zastawu i ma pierwszeństwo przed jego wierzycielami osobistymi. Jednak w przypadku gdy rzecz ruchoma lub prawo majątkowe zostały obciążone zastawem ujawnionym w innym rejestrze, prowadzonym na podstawie odrębnych ustaw, zastaw wpisany wcześniej ma pierwszeństwo przed zastawem wpisanym później.

Zastaw skarbowy powstaje z dniem wpisu do rejestru zastawów skarbowych (art. 42 § 1 OrdPU*). Wpis zastawu skarbowego do rejestru dokonywany jest na podstawie: