Słownik
Inkasent podatku
Inkasentem jest podmiot obowiązany do dokonania następujących czynności:
- pobrania od podatnika podatku,
- wpłacenia podatku we właściwym terminie organowi podatkowemu.
„W przeciwieństwie do płatnika, na inkasenta nie nałożono obowiązku obliczenia wysokości podatku (zaliczki na podatek, raty podatku). (…)
Źródłem obowiązków inkasenta mogą być przepisy rangi ustawowej. W zakresie podatku rolnego i podatku leśnego, a także podatków i opłat lokalnych rada gminy może zarządzić pobór tychże należności w drodze inkasa oraz wyznaczyć inkasentów i określić wysokość należnego im w tym zakresie wynagrodzenia. W takim przypadku podstawę prawną obowiązków inkasenckich stanowią łącznie przepisy ustawy oraz wydane na ich podstawie akty prawa miejscowego. Brak przepisu rangi ustawowej, upoważniającego radę gminy do podjęcia stosownej uchwały w tym zakresie, wyłącza możliwość stosowania instytucji inkasenta do poboru danej daniny publicznoprawnej. (…)
Nałożenie obowiązków inkasenckich, jak również określenie ich zakresu nie może nastąpić w drodze umowy. (…)
Zgodnie z art. 47 § 4a OrdPU terminem płatności podatku dla inkasentów jest dzień następujący po ostatnim dniu, w którym, zgodnie z przepisami prawa podatkowego, wpłata powinna nastąpić. W odniesieniu do poboru w drodze inkasa podatków stanowiących dochody budżetów jednostek samorządu terytorialnego, organ stanowiący właściwej jednostki samorządu terytorialnego może wyznaczyć termin płatności późniejszy aniżeli wskazany w przytoczonym przepisie (…).
Wpłata należności z tytułu pobranego podatku lub opłaty może nastąpić zarówno w formie gotówkowej, jak i bezgotówkowej (…)”*.
Niewpłacone w terminie płatności podatki (zaliczki na podatki oraz raty podatków) należne od podatników stanowią należności traktowane jak zaległości podatkowe, od których naliczane są odsetki za zwłokę (art. 51 § 3 OrdPU oraz art. 53 OrdPU). Pobranie podatku bez jego wpłacenia na rachunek właściwego organu podatkowego, skutkuje odpowiedzialnością inkasenta orzekaną przez organ podatkowy na podstawie art. 30 § 2 i 4 OrdPU.
Inkasent ponosi odpowiedzialność karną skarbową za:
- niewpłacenie w terminie organowi podatkowemu pobranego podatku (art. 77 KKS),
- niewyznaczenie w wymaganym terminie osoby, do której obowiązków należy pobranie i wpłacenie podatku oraz niezgłoszenie organowi podatkowemu danych tych osób (art. 79 KKS).
Inkasent – podobnie jak płatnik - podlega czynnościom sprawdzającym (art. 272 OrdPU) oraz kontroli podatkowej (art. 281 § 1 OrdPU) .
„Podmioty dokonujące poboru podatków w drodze inkasa są zobowiązane do spełnienia obowiązków wskazanych nie tylko w art. 9 OrdPU, ale również w innych przepisach prawa podatkowego. Na inkasencie spoczywają obowiązki, które mają charakter techniczno-organizacyjny (tzw. instrumentalne obowiązki)”*. Należą do nich:
- obowiązek ewidencjonowania pobranych kwot,
- obowiązek przechowywania dokumentów związanych z poborem podatków do czasu upływu terminu przedawnienia zobowiązania inkasenta (art. 32 OrdPU),
- obowiązek wyznaczania przez osoby prawne i jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, będące inkasentami, osób lub osoby, do których obowiązków będzie należało pobranie i wpłacenie podatku organowi podatkowemu, obowiązek zgłoszenia organowi podatkowemu imion, nazwisk i adresów tych osób (art. 31 OrdPU).
Ordynacja podatkowa przyznaje inkasentom, podobnie jak płatnikom, szereg uprawnień. Podmioty te posiadają:
- prawo do wystąpienia do organu podatkowego z wnioskiem o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego (zob. art. 14p OrdPU),
- prawo do wystąpienia z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty (art. 75 § 1 i 2 o.p.),
- prawo do skorygowania uprzednio złożonej deklaracji podatkowej (art. 81 OrdPU).
„(...) Prawa inkasenta – w tym prawo do wynagrodzenia - nie mogą być przyznawane, ani być przedmiotem ustaleń, umowy zawartej pomiędzy podmiotem reprezentującym dany związek publiczno-prawny a inkasentem. (…)
Z tytułu terminowego wpłacania pobranych na rzecz budżetu państwa podatków, inkasentom przysługuje zryczałtowane wynagrodzenie.
W odniesieniu do podatków stanowiących dochody budżetu gminy, powiatu lub województwa pobieranych w drodze inkasa, wynagrodzenie inkasenta zależy od uchwały podjętej w tym przedmiocie przez kompetentny organ (odpowiednio rada gminy, rada powiatu lub sejmik województwa). W aktualnym stanie prawnym kompetencja ta w istocie rzeczy odnosi się wyłącznie do rad gmin”* (art. 28 OrdPU).
Opracowane na podstawie:
Dzwonkowski H.: Ordynacja podatkowa, wyd. III, C.H.Beck, Warszawa 2011, s. 114, 116 - 117.
