strona główna niezbędnik słownik

„Osoba trzecia to w świetle Ordynacji podatkowej podmiot, który odpowiada solidarnie z podatnikiem całym swoim majątkiem za zaległości podatkowe podatnika”*.

„Zakres podmiotowy odpowiedzialności osób trzecich wyznaczają przepisy Ordynacji podatkowej. Jest to katalog zamknięty*. (…) Warunkowy charakter odpowiedzialności poszczególnych osób trzecich polega na tym, że każda z kategorii osób trzecich odpowiada na warunkach i po spełnieniu przesłanek właściwych dla danej kategorii. Przesłanką wspólną, występującą u wszystkich w zasadzie kategorii osób trzecich, jest związek ekonomiczny między podatnikiem a osobą trzecią, przejawiający się w uzyskiwaniu przez osobę trzecią korzyści z majątku lub dochodu podatnika.

(…)

Odpowiedzialność osób trzecich ma charakter solidarny w znaczeniu Kodeksu cywilnego, co oznacza, że jest to solidarność bierna (solidarność dłużników).

Akcesoryjność tej odpowiedzialności wyraża się w tym, że występuje ona obok odpowiedzialności podatnika.

Sybsydiarność oznacza w tej instytucji posiłkowość w takim znaczeniu, że organy podatkowe muszą najpierw prowadzić egzekucję w stosunku do podatnika, a dopiero jej bezskuteczność w całości lub w części uprawnia do jej skierowania do osoby trzeciej.

Decyzja jest podstawą przeniesienia odpowiedzialności na osobę trzecią*. Na mocy decyzji, w momencie jej doręczenia, powstaje po stronie osoby trzeciej zobowiązanie do zapłaty cudzej zaległości podatkowej. Węzłem prawnym łączącym osobę trzecią z wierzycielem podatkowym nie jest zobowiązanie będące konkretyzacją, wynikającego z norm prawa podatkowego – materialnego, obowiązku podatkowego, lecz decyzja podatkowa. Stroną w tym postępowaniu może być tylko osoba trzecia. Przedmiotem postępowania podatkowego w sprawie odpowiedzialności osób trzecich jest ustalanie stanu faktycznego mieszczącego się w granicach określonych przez przepisy art. 109–117. Nie jest już przedmiotem postępowania jego wymiar, którego wcześniej dokonuje podatnik, płatnik albo organ podatkowy. Decyzja o odpowiedzialności osoby trzeciej jest decyzją wtórną wobec decyzji podjętych w stosunku do podatnika, płatnika lub inkasenta dotyczących ich zobowiązań podatkowych.

(…)

Wszczęcie postępowania podatkowego w stosunku do osoby trzeciej ustawodawca uzależ­nia od spełnienia określonych warunków. Postępowanie takie nie może być wszczęte przed upływem terminu płatności zobowiązania podatkowego. Osoba trzecia odpowiada za zaległości podatkowe podatnika, a nie za zobowiązania podatkowe podatnika. Jeżeli można wystawić tytuł wykonawczy na podstawie deklaracji podatnika*, to wydawanie decyzji wymiarowej nie obowiązuje. W takich sytuacjach postępowanie podatkowe wobec osoby trzeciej nie może być wszczęte przed dniem wszczęcia postępowania egzekucyjnego wobec podatnika.

(…)

Możliwość egzekucji zobowiązania podatkowego wynikającego z decyzji o odpowiedzialności osoby trzeciej występuje dopiero wówczas, gdy egzekucja z majątku podatnika okazała się w całości lub w części bezskuteczna.

(…)

Przedawnienie orzekania o odpowiedzialności osoby trzeciej polega na tym, że nie można wydać decyzji o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej, jeżeli od końca roku kalendarzowego, w którym powstała zaległość podatkowa, upłynęło 5 lat.

Przedawnienie wykonania zobowiązania wynikającego z decyzji, o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej następuje po upływie 3 lat od końca roku kalendarzowego, w którym została doręczona taka decyzja”*.

W art. 109–117 OrdPU zawarte zostały przepisy dotyczące następujących rodzajów odpowiedzialności osób trzecich:

1. Odpowiedzialność rozwiedzionego małżonka podatnika (art. 110 OrdPU).
2. Odpowiedzialność członka rodziny podatnika (art. 111 OrdPU).
3. Odpowiedzialność nabywcy przedsiębiorstwa  (art. 112 i 112a OrdPU).
4. Odpowiedzialność firmującego (art. 113 OrdPU).
5. Odpowiedzialność samoistnego posiadacza i użytkownika wieczystego rzeczy (art. 114 OrdPU).
6. Odpowiedzialność dzierżawcy nieruchomości (art. 114a OrdPU).
7. Odpowiedzialność wspólnika spółki osobowej (art. 115 OrdPU).
8. Odpowiedzialność członków zarządu (art. 116 i 116a OrdPU).
9. Odpowiedzialność osoby prawnej przejmującej (art. 117 OrdPU).

10. Gwarant lub poręczyciel (art. 117a OrdPU).

Opracowane na podstawie:

Dzwonkowski H., Prawo podatkowe, Beck, Warszawa 2010, s. 174 – 177.