Słownik
Podstawa opodatkowania
„Podstawa opodatkowania to pewna wielkość, wyrażona w jednostkach pieniężnych lub naturalnych, która jest miarą odzwierciedlającą w odniesieniu do jednostkowego podatnika liczbę tych jednostek miary, która podlega dla danej jednostki czasu lub danej sytuacji faktycznej lub prawnej opodatkowaniu”*.
„Niektórzy autorzy podkreślają, że podstawa opodatkowania, to nie tylko ilościowo lecz także wartościowo ujęty (ustalony lub skonkretyzowany) przedmiot podatku.* R. Mastalski przychyla się do wyżej wyrażonych poglądów tylko w takim zakresie, w jakim »podstawa opodatkowania rozpatrywana jest jako ustalona w postępowaniu podatkowym podstawa wymiaru podatku, a więc w kategoriach jednostkowych i konkretnych a nie ogólnych i abstrakcyjnych«.*”*
„Podstawą opodatkowania może być suma pieniężna odzwierciedlająca wartość majątku, spadku, darowizny, dochód, przychód itp. Może to być także liczba naturalnych jednostek miary (np. powierzchni, objętości, sztuk itp.). Najczęściej podstawa opodatkowania odnosi się do rozmiarów przedmiotu opodatkowania. Dlatego przyjmuje się, że przedmiot opodatkowania to kategoria kwalitatywna, a podstawa opodatkowania – kwantytatywna. Tak zdefiniowaną podstawę opodatkowania należy odróżnić od normatywnej podstawy opodatkowania, która jest opisana w przepisach prawa i wymaga obliczenia. Normatywna podstawa opodatkowania nie jest więc z góry w przepisach daną wielkością, lecz zbiorem reguł pozwalających tę wielkość obliczyć”*.
Pojęcie podstawy opodatkowania może być używane co najmniej w następujących znaczeniach:
- jako pojęcie oznaczające teoretyczny element konstrukcyjny będący podstawą opodatkowania (uniwersalna podstawa opodatkowania „w ogóle”),
- jako rodzaj podstawy opodatkowania i element konstrukcyjny w konkretnym podatku (dochód, przychód, powierzchnia); podstawa opodatkowania w tym sensie jest najczęściej pochodną przedmiotu opodatkowania, silnie z nią związaną przez tożsamość przepisów dotyczących tych dwóch elementów konstrukcji,
- jako wielkość podstawy opodatkowania dla konkretnie obliczonego zobowiązania podatkowego,
- jako normatywna podstawa opodatkowania, czyli zespół norm prawnych regulujących instytucję podstawy opodatkowania* (podstawa opodatkowania w sensie normatywnym).
Ze względu na sposób ustalania podstaw opodatkowania możemy wyróżnić następujące ich kategorie:
- rzeczywistą podstawę opodatkowania, która jest obliczana na podstawie ewidencji i dokumentacji podatkowej,
- ryczałtowe podstawy opodatkowania występujące w różnych uproszczonych konstrukcjach podatkowych,
- szacunkową podstawę opodatkowania, której wielkość ustalają organy podatkowe jeżeli brak jest danych do ustalenia tej podstawy w oparciu o księgi podatkowe.
Opracowane na podstawie:
Podstawa opodatkowania, stawki podatkowe, ulgi i zwolnienia oraz termin zapłaty karty podatkowej, Profesjonalny Serwis Podatkowy, Dom Wydawniczy ABC, CD CD, 2000.
