strona główna niezbędnik słownik

Podatek dochodowy od osób prawnych ma podstawę prawną w ustawie z 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych. „Podatek dochodowy od osób prawnych stanowi dochód budżetu państwa, ale gminom, powiatom i województwom przysługuje określony procentowo udział we wpływach z tego podatku, uzyskanych od podmiotów mających siedzibę na terenie tych jednostek samorządu terytorialnego”*.

Zgodnie z art. 1 PDOPrU podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych są :

• osoby prawne,
• spółki kapitałowe w organizacji oraz
• jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej, z wyjątkiem spółek niemających osobowości prawnej.

„Jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej to wszelkie struktury niewyposażone w przymiot osobowości prawnej, niezależnie od składu osobowego i majątkowego oraz rodzaju działalności statutowej* (np. jednostki i zakłady budżetowe). Nie są jednak podatnikami tego podatku spółki: cywilna, jawna, partnerska, komandytowa i komandytowo-akcyjna, w których opodatkowani (podatkiem dochodowym od osób fizycznych) są wspólnicy.

Artykuł 6 PDOPrU zawiera zwolnienia podmiotowe, obejmujące osoby prawne o szczególnym zakresie działania, np.: Skarb Państwa, Narodowy Bank Polski, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, fundusze celowe, fundusze emerytalne, fundusze inwestycyjne, a także – co do zasady – jednostki samorządu terytorialnego i jednostki budżetowe.

Podatnikiem może być także opisana w art. 1a PDOPrU podatkowa grupa kapitałowa, czyli struktura gospodarcza dwóch lub więcej spółek kapitałowych, spełniających warunki określone tym przepisem. (…) Sens istnienia podatkowej grupy kapitałowej wyraża się w przewidzianej w art. 7a możliwości bieżącego skompensowania dochodów i strat wszystkich spółek wchodzących w skład grupy i opodatkowania dochodu, będącego nadwyżką sumy dochodów poszczególnych spółek nad sumą strat pozostałych spółek.

(…) Podatnicy mający siedzibę lub zarząd na terytorium Polski podlegają tzw. nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, tj. opodatkowani są od całości swoich dochodów, osiąganych ze źródeł przychodów położonych i w Polsce, i za granicą – chyba że inne zasady wynikają z postanowień umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, których stroną jest Polska. Pozostałych podatników obejmuje ograniczony obowiązek podatkowy, odnoszący się tylko do dochodów uzyskiwanych w Polsce.

(…) W myśl art. 7 PDOPrU przedmiotem opodatkowania jest dochód, czyli nadwyżka przychodów nad kosztami ich uzyskania. Opodatkowaniu podlega dochód łączny ze wszystkich źródeł i bez względu na rodzaj źródeł przychodów, z jakich został osiągnięty. W licznych konkretnych sytuacjach źródła przychodów i dochody z tych źródeł muszą być oznaczone i wydzielone, ponieważ wchodzą w grę szczególne zasady ich opodatkowania. Podatek dochodowy od osób prawnych ze swej istoty i z uwagi na konstrukcję związany jest jednak przede wszystkim z rozmaitymi przejawami działalności gospodarczej. Przedmiotem opodatkowania jest także przychód, ale tylko w zakresie unormowanym art. 21 i 22 PDOPrU”*. Zgodnie z tymi przepisami opodatkowane są niektóre świadczenia wypłacane podatnikom zagranicznym, a także wypłacane podmiotom krajowym i zagranicznym dywidendy oraz inne przychody z tytułu udziału w zyskach osób prawnych.

„Wyłączone z opodatkowania są, na podstawie art. 2 PDOPrU, przychody z działalności rolniczej i leśnej (przychody te opodatkowane są odpowiednio podatkiem rolnym i leśnym) oraz przychody wynikające z czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy”*.

W odróżnieniu od regulacji polskiej, prawo europejskie przewiduje stosowanie nie podatku dochodowego od osób prawnych, lecz podatku od spółek o zupełnie innej koncepcji i strukturze. Na system regulacji harmonizacyjnych dotyczących ich opodatkowania składa się:

• Dyrektywa 2009/133/WE, u której podstaw leży dążenie do podatkowej neutralności wewnątrzwspólnotowej restrukturyzacji spółek
• Dyrektywa 90/435/ EWG, której celem jest wyeliminowanie wielokrotnego opodatkowania dywidend przekazywanych przez spółki zależne z siedzibą w jednym kraju, spółkom macierzystym w innym państwie członkowskim oraz
• Dyrektywa 2003/49/WE, mająca wykluczyć wielokrotne opodatkowanie odsetek i należności licencyjnych, wypłacanych przez spółkę (lub zagraniczny zakład spółki) z siedzibą (lub w przypadku zakładu – położeniem) w jednym państwie członkowskim, spółce z innego kraju Unii Europejskiej.

Harmonizację prawa polskiego z postanowieniami wymienionych dyrektyw zapewnia ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych.

Opracowane na podstawie:

Dzwonkowski H. (red.), Prawo podatkowe, Warszawa 2010, s. 51, 196 – 197.