Słownik
Pełnomocnik w postepowaniu podatkowym
„W zależności od woli strony postępowania podatkowego, może ona działać w postępowaniu osobiście lub przez ustanowionego przez siebie pełnomocnika. Konieczność zapewnienia prawidłowej reprezentacji strony stanowi realizację zasady czynnego udziału strony w postępowaniu podatkowym. Prawo do aktywnego osobistego udziału strony w postępowaniu lub właśnie za pośrednictwem ustanowionego przez nią pełnomocnika przewiduje art. 6 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności”*.
Udzielone przez mocodawcę pełnomocnictwo (na piśmie lub w formie oświadczenia zgłoszonego ustnie do protokołu) może być:
- ogólne – upoważnia do prowadzenia wszelkich spraw, ale tylko w zakresie zwykłego zarządu, bądź też
- szczególne – upoważnia do prowadzenia konkretnej sprawy albo do dokonania poszczególnych czynności.
„W prawie polskim pełnomocnictwo jest jednostronną czynnością prawną o charakterze upoważniającym. Czynność ta umocowuje pełnomocnika (daje mu kompetencję) do dokonywania czynności prawnych w imieniu i ze skutkiem dla mocodawcy. Oświadczenie woli o udzieleniu pełnomocnictwa składane jest pełnomocnikowi i nie jest potrzebne przyjęcie pełnomocnictwa przez pełnomocnika. Z treści pełnomocnictwa powinien jasno wynikać jego zakres. Należy w nim wskazać, czy obejmuje wszelkie czynności procesowe, czy tylko niektóre z nich i czy dotyczy całego postępowania, czy tylko jego określonego etapu, np. postępowania pierwszej lub drugiej instancji”*.
Pełnomocnik zobowiązany jest dołączyć do akt oryginał udzielonego mu pełnomocnictwa lub też urzędowo poświadczony odpis pełnomocnictwa (jeśli pełnomocnikiem jest adwokat, radca prawny lub doradca podatkowy, może on sam uwierzytelnić odpis udzielonego mu pełnomocnictwa oraz odpisy innych dokumentów wykazujących jego umocowanie; organ podatkowy może w razie wątpliwości zażądać urzędowego poświadczenia podpisu strony). „Momentem, od którego pełnomocnictwo zostaje skutecznie ustanowione, jest zatem złożenie do akt sprawy oryginału lub urzędowo poświadczonego odpisu pełnomocnictwa albo też dzień zgłoszenia pełnomocnictwa ustnie do protokołu.
Organ podatkowy może nie żądać pełnomocnictwa w sytuacji łącznego spełnienia następujących przesłanek:
- pełnomocnikiem strony w toczącym się postępowaniu jest jej małżonek,
- nie ma wątpliwości co do istnienia i zakresu upoważnienia małżonka do występowania w imieniu strony,
- kwestie procesowe są mniejszej wagi.
Przesłanka druga może być uznana za spełnioną w sytuacji, gdy organ administracyjny ma uzasadnione podstawy, by sądzić, że strona udzieliła pełnomocnictwa swojemu małżonkowi oraz że małżonek ten jest umocowany do prowadzenia spraw strony w tym konkretnym postępowaniu. Korzystanie z uregulowania wprowadzającego treścią art. 137 § 3a o.p. tzw. pełnomocnictwo domniemane, pozostawione zostało do uznania organu podatkowego. (…)
Pełnomocnik nie musi być fachowym doradcą, legitymującym się określonymi kwalifikacjami. Może nim być osoba fizyczna (obca lub spokrewniona), która jednak posiada pełną zdolność do czynności prawnych, nie może nim być natomiast osoba prawna, np. spółka z o.o. czy też spółka akcyjna. Jeśli zaś sama strona nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, to pełnomocnika dla niej ustanowić może jej przedstawiciel ustawowy”*.
Zgodnie z przepisem art. 137 § 1a OrdPU, pełnomocnikiem strony w postępowaniu przed organami celnymi, w sprawach dotyczących podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego z tytułu importu towarów, może być także agent celny.
Instytucja pełnomocnika jest obwarowana pewnymi ograniczeniami. Pełnomocnik nie może być bowiem "drugą stroną czynności prawnej, której dokonywa w imieniu mocodawcy, chyba że co innego wynika z treści pełnomocnictwa albo że ze względu na treść czynności prawnej wyłączona jest możliwość naruszenia interesów mocodawcy. Przepis ten stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy pełnomocnik reprezentuje obie strony*. Powyższa regulacja ma na celu eliminację abstrakcyjnie pojmowanego konfliktu interesów. (…)
Jeżeli charakter czynności procesowej wymaga osobistego działania strony, nie może ona być zastąpiona działaniem ustanowionego przez siebie pełnomocnika. Przykładowo, dowód z przesłuchania strony może być przeprowadzony tylko z udziałem samej strony*; oczywiste jest, że ustanowiony przez stronę pełnomocnik może asystować przy przeprowadzaniu takiej czynności, a także udzielać stosownej pomocy prawnej. Również w sytuacji, gdy przepisy ustaw podatkowych nakładają na stronę obowiązek osobistego działania, dokonywanie czynności za pośrednictwem pełnomocnika jest wyłączone. Organ wzywając stronę do dokonania czynności osobiście powinien wyraźnie to wskazać*. Zakaz działania za pośrednictwem pełnomocnika dotyczyć może jednakże tylko przeprowadzenia poszczególnych czynności, nie zaś całego postępowania podatkowego”*.
Opracowane na podstawie:
Dzwonkowski H., Zgierski Z., Procedury podatkowe, Warszawa 2006, s. 696 - 698.
