strona główna niezbędnik słownik

Podatek należny to pojęcie charakterystyczne dla konstrukcji podatku od towarów i usług, uregulowanego w ustawie z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług. Istotą tego podatku jest jego neutralność. Bowiem „podatek od wartości dodanej (podatek od towarów i usług) powinien obciążać jedynie konsumpcję. Nie powinien on natomiast być faktycznym ciężarem dla tych podatników, którzy nabywają towary i usługi nie w celu ich konsumpcji, lecz w celu dalszej odprzedaży, przerobu, wykorzystania na potrzeby działalności etc. Podatek ten winien być zatem neutralny dla przedsiębiorców, obciążać zaś wyłącznie konsumentów”*.

„Podatek od towarów i usług jest (…) podatkiem wielofazowym (naliczanym na każdej fazie obrotu) i naliczanym od całości obrotu. Dlatego też neutralność podatku jest zapewniona poprzez wprowadzenie prawa do odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu dóbr służących działalności gospodarczej”*. Kwotę podatku naliczonego odlicza się od kwoty podatku należnego.

„Kwotę podatku należnego stanowi suma kwot podatku, określonych przez podatnika w fakturach wystawianych przez niego dla udokumentowania wykonanych czynności podlegających opodatkowaniu*.

Prawo do obniżenia w danym okresie rozliczeniowym kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego obejmuje nabycie towarów i usług, które związane są z wykonywaniem przez niego czynności opodatkowanych. „Różnica pomiędzy kwotą podatku należnego a kwotą podatku naliczonego stanowi kwotę podatku do zapłaty.

Uprawnienie podatnika do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony dotyczy (z pewnymi wyjątkami) rozliczenia za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę albo dokument celny. Obniżenie podatku w rozliczeniu za okres, w którym podatnik nabył do tego prawo, może nastąpić w tym miesiącu lub miesiącu następnym. Odliczenia dokonuje się w deklaracji podatkowej składanej za kolejne okresy rozliczeniowe. Brak rozliczenia przysługującego podatnikowi odliczenia w ww. terminie pozwala mu dokonać odliczenia tylko wówczas, gdy złoży korektę deklaracji*”*.

„(…) Podatek naliczony nie jest (…) ostatecznym określeniem wysokości daniny należnej od podatnika, ale tylko istotnym elementem konstrukcyjnym, wyjściowym dla obliczenia wysokości jego podatku. Dlatego zrozumiałe jest, że podatnik może pomniejszać podatek należny tylko wówczas, gdy został on uiszczony lub wykazany w sposób przewidziany w przepisach – co zostało odpowiednio uwidocznione w dokumentach (fakturach), stwierdzających nabycie towarów i usług związanych ze sprzedażą opodatkowaną u podatnika. Z tego względu uznać należy, że na podatnika-nabywcę spadają w istocie skutki prawne wynikające z niedopełnienia obowiązków przez zbywcę, w zakresie w jakim kształtuje to jego obowiązek podatkowy. Na niego również przenoszone jest w znacznej części ryzyko związane z niedopełnieniem przez zbywcę warunków formalnych, od których zależy uznanie jego podatku za podatek naliczony dla podatnika”*.

Opracowane na podstawie:

Dzwonkowski H. (red.), Prawo podatkowe, Warszawa 2010, s. 210.