strona główna niezbędnik słownik

W podatku dochodowym od osób fizycznych przychodami są co do zasady otrzymane lub pozostawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń (Art. 11 ust. 1 PDOFizU). Przychodem są więc nie tylko świadczenia w pieniądzu lub w wartościach pieniężnych. Ponadto należy zauważyć, iż co do zasady przychodami są jedynie świadczenia rzeczywiście uzyskane, a nie należne przyrosty wartości*.

„Strata ze źródła przychodów powstaje, gdy w danym roku podatkowym suma przychodów z danego źródła jest niższa niż koszty ich uzyskania. Strata nie może być kompensowana z dochodami uzyskiwanymi przez podatnika z innych źródeł przychodów. Podlega ona natomiast odliczeniu od dochodu podatnika uzyskanego z tego samego źródła, które „przyniosło” stratę w najbliższych, kolejno po sobie następujących pięciu latach podatkowych, z zastrzeżeniem, iż w żadnym z tych lat od dochodu nie można odliczyć więcej niż 50% straty*”*.

Cechą charakterystyczną podatku dochodowego od osób fizycznych jest regulacja przyjęta dla opodatkowania dochodów z poszczególnych źródeł uzyskanych przez tego samego podatnika. Co do zasady bowiem dochody te są kumulowane w jedną podstawę opodatkowania*. Inne rozwiązanie przyjęto natomiast w odniesieniu do przychodów podlegających opodatkowaniu tym podatkiem*. W tym przypadku przychody z poszczególnych źródeł opodatkowane są osobno i nie tworzą jednej podstawy opodatkowania.

Warto wspomnieć o jednej z uproszczonych form opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych – ryczałcie od przychodów ewidencjonowanych -  w którym przedmiotem opodatkowania jest przychód uzyskany przez podatnika. Opodatkowanie nie zależy natomiast od uzyskanego faktycznie dochodu. Co do zasady, wysokość podatku (podstawa opodatkowania) jest ustalana na podstawie prowadzonej przez podatnika ewidencji przychodów.

W podatku dochodowym od osób prawnych przychodami są w zasadzie wszelkie wpływy (przysporzenia) osiągane przez podmioty podatku. Ustawa definiuje (w art. 12 PDOPrU) przychody przede wszystkim jako:

• otrzymane pieniądze i wartości pieniężne,
• wartość otrzymanych nieodpłatnych świadczeń,
• wartość umorzonych lub przedawnionych zobowiązań.

Wartości pieniężne to obiekty podlegające warunkowo lub bezwarunkowo zamianie na pieniądze. Nieodpłatne świadczenia to osiągane przez podatnika korzyści o charakterze usług. Za takie usługi uważa się np. darmowe korzystanie z cudzego majątku. Wartość przychodów niepieniężnych ustala się przy zastosowaniu cen stosowanych w analogicznych transakcjach pieniężnych bądź cen rynkowych. Wielkość przychodów z odpłatnego zbycia rzeczy i praw majątkowych ustala się zgodnie z ceną określoną w umowie (art. 14 PDOPrU). Jeśli jednak cena ta bez­zasadnie znacznie odbiega od wartości rynkowej przedmiotu umowy, przychód ustala się w wysokości tej właśnie wartości. Przychodami z działalności gospodarczej są także przychody należne, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane (art. 12 ust. 3 PDOPrU).

Osobne szczególne regulacje, zgodnie z art. 17a–17l PDOPrU, dotyczą przychodów (i kosztów ich uzyskania) z umów leasingu.

Przedmiotem opodatkowania w podatku dochodowym od osób prawnych jest także przychód, ale tylko w zakresie unormowanym art. 21 i 22 PDOPrU. Przepisy te odnoszą się m.in. do opodatkowania niektórych świadczeń wypłacanych podatnikom zagranicznym, a także wypłacanych podmiotom krajowym i zagranicznym dywidend oraz innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych.

Na podstawie art. 2 PDOPrU wyłączone z opodatkowania są przychody z działalności rolniczej i leśnej (przychody te opodatkowane są odpowiednio podatkiem rolnym i leśnym) oraz przychody wynikające z czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy.

Opracowane na podstawie:

Dzwonkowski H. (red.), Prawo podatkowe, Warszawa 2010, s. 184, 191, 197 – 198.