strona główna niezbędnik słownik

Wzorem dla postępowania podatkowego uregulowanego w Ordynacji podatkowej był Kodeks postępowania administracyjnego. Tworząc Ordynację podatkową, ustawodawca powtórzył treść przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego. Przepisy te nazwał „Postępowaniem podatkowym” i umieścił w nowym akcie prawnym (dziale IV OrdPU). Z łatwością można jednak stwierdzić, iż postępowanie podatkowe nie ogranicza się do przepisów działu IV OrdPU, lecz obejmuje także liczne przepisy, błędnie usytuowane w części dotyczącej zobowiązań podatkowych. Najważniejsze procedury podatkowe, tj. postępowanie wymiarowe, to które stanowi o odrębności i oryginalności w stosunku do KPA postępowania podatkowego, znajduje się poza działem IV OrdPU. Dlatego też aby odtworzyć postępowanie wymiarowe oraz inne instytucje i procedury należy wyodrębnić z różnie nazwanych przepisów normy procedury podatkowej. 
Kierując się nazwami różnych procedur przyjętymi przez ustawodawcę w Ordynacji podatkowej w ramach postępowania podatkowego można wyróżnić:

• postępowanie jurysdykcyjne (dział IV OrdPU),
• postępowanie w zakresie kontroli podatkowej (dział V OrdPU) oraz
• postępowanie w zakresie czynności sprawdzających (dział VI OrdPU)*.

Na drodze analizy systematyki Ordynacji podatkowej można dojść do wniosku, iż „ustawodawca nie dokonał właściwego rozdzielenia przepisów prawa materialnego od procedury. Ordynacja podatkowa jest w przeważającej większości zbiorem reguł proceduralnych. Składa się z ogólnego postępowania jurysdykcyjnego oraz szeregu procedur szczególnych, mylnie włączonych pod szyld prawa materialnego o zobowiązaniach. Nie oznacza to jednak, że w toku wykładni powinniśmy dać się zwodzić mylnym nazwom i niewłaściwej systematyce. O kwalifikacji danej instytucji prawnej powinny decydować treść i układ uprawnień i obowiązków a nie szyld legislacyjny z ubiegłej epoki podatkowej. 
Ponadto, wskazać należy, iż na ogół procedur podatkowych składają się przepisy dotyczące powstawania, wymiaru, wykonywania, egzekucji i kontroli podatkowej. Należy dążyć do stworzenia takiej właśnie zawartości ogółu procedur podatkowych. Ideałem jest zsynchronizowanie pojęciowo-terminologiczne tych elementów procedury podatkowej oraz stworzenie takiego ich układu w ramach jednego aktu prawnego”*. 
Niejasna może wydawać się relacja między pojęciami „postępowania podatkowego” oraz „procedury podatkowej”. Jednak „pojęcie »postępowanie podatkowe« (jurysdykcyjne) jest już przez ustawodawcę zarezerwowane dla przepisów Działu IV Ordynacji podatkowej. Dlatego, aby móc się dobrze porozumiewać, do określenia każdego postępowania, które nie jest wyłącznie »postępowaniem podatkowym« w rozumieniu Działu IV o.p., można używać pojęcia »procedura«. Ewentualnie z właściwym dla jej charakteru określeniem (procedura czynności sprawdzających, procedura szacunkowa, procedura zabezpieczenia zobowiązania, rozłożenie zobowiązania podatkowego na raty, odroczenie terminu płatności, przeniesienie zobowiązania na osobę trzecią itd.). 
Cel danej procedury wyznacza rezultat, który ujawnia się w rozstrzygnięciu. Funkcję danej procedury ujawnia cel i zakres jej stosowania, który może mieć charakter uniwersalny (np. postępowanie w sprawie zaniechania poboru zobowiązania), może się ograniczać do określonego rodzaju podatku (jeżeli dotyczy ulgi w danym podatku) lub określonego etapu realizacji zobowiązania podatkowego (np. procedura przeniesienia odpowiedzialności za zobowiązanie podatkowe na osobę trzecią). Ogół procedur podatkowych tworzy pewną strukturę”*.  

Opracowane na podstawie:

Buczek A., Dzwonkowski H., Etel L., Gliniecka J., Glumińska-Pawlic J., Huchla A., Miemiec W., Ofiarski Z., Serwacki J., Zdebel M., Zgierski Z., Prawo podatkowe, Warszawa 2006, s. 93-94.

Dzwonkowski H. (red.), Prawo podatkowe, Warszawa 2010, s. 105.