strona główna niezbędnik słownik

„W strukturze polskich podatków pośrednich, obok podatku od wartości dodanej oraz podatku od gier i zakładów wzajemnych, występuje także podatek akcyzowy. Wpływy z tego podatku stanowią w całości dochód budżetu państwa i wynoszą około 25% jego dochodów podatkowych. Jest to więc drugie po podatku od towarów i usług źródło dochodów budżetu państwa. Mimo pewnych elementów wspólnych z pozostałymi podatkami pośrednimi podatek akcyzowy posiada specyficzne, właściwe tylko dla niego cechy”*. W literaturze przedmiotu przyjmuje się, że jest to podatek*:

• obrotowy (pobór podatku następuje z reguły w momencie wprowadzania do obrotu opodatkowanego artykułu),
• pośredni (jest nakładany na wytwórcę lub sprzedawcę, a dalej jest przerzucany przez nich na konsumenta poprzez podwyższenie ceny sprzedawanych towarów),
• jednofazowy (pobierany jest w zasadzie w jednej fazie obrotu),
• selektywny (obciąża tylko określone towary lub wyroby zwane akcyzowymi),
• niepodlegający w zasadzie zwrotowi i potrąceniu (co do zasady zapłacony podatek akcyzowy nie może być odliczony w następnych fazach obrotu ani też nie podlega potrąceniu, podatek zapłacony przez producenta wyrobów akcyzowych nie będzie płacony już przez sprzedawcę),
• będący elementem ceny wyrobu akcyzowego (podatek akcyzowy jest integralną częścią ceny wyrobu akcyzowego, jest włączony w tę cenę).

Zasadniczy wpływ na normatywną konstrukcję polskiego podatku akcyzowego ma prawo europejskie. Podstawą harmonizacji podatków akcyzowych jest art. 110 Traktatu o funkcjonowaniu UE (90 TWE) (95). Zgodnie z tym przepisem:

1. żadne Państwo Członkowskie nie nakłada bezpośrednio lub pośrednio na produkty innych Państw Członkowskich podatków wewnętrznych jakiegokolwiek rodzaju wyższych od tych, które nakłada bezpośrednio lub pośrednio na podobne produkty krajowe;
2. ponadto żadne Państwo Członkowskie nie nakłada na produkty innych Państw Członkowskich podatków wewnętrznych, które pośrednio chronią inne produkty.

Jednakże harmonizację akcyz „ocenia się jako niezadowalającą. Podkreśla się, iż była ona zawsze w cieniu harmonizacji podatku od wartości dodanej. Wskazuje się, że potrzebne są dalsze intensywne prace na tym polu”*.

Podatek akcyzowy uregulowany jest w ustawie z 6.12.2008 r. o podatku akcyzowym. Zgodnie z art. 1 AkcU w ustawie zostało określone:

• opodatkowanie podatkiem akcyzowym wyrobów akcyzowych oraz samochodów osobowych,
• organizacja obrotu wyrobami akcyzowymi,
• oznaczenie znakami akcyzy.

„Z treści zacytowanego przepisu wynika, że obok wyrobów akcyzowych ustawodawca reguluje także w odrębny sposób opodatkowanie akcyzą samochodów osobowych, które nie stanowią wyrobów akcyzowych. Obowiązują więc dwa reżimy opodatkowania akcyzą”*.

Wyroby akcyzowe to, zgodnie z definicją zawartą w art. 2 ust. 1 AkcU, wyroby energetyczne, energia elektryczna, napoje alkoholowe oraz wyroby tytoniowe. Szczegółowy wykaz tych wyrobów znajduje się w załączniku nr 1 do AkcU.

Zgodnie z art. 8 ust. 1 AkcU, opodatkowaniu podlega:

1. produkcja wyrobów akcyzowych,
2. wprowadzenie wyrobów akcyzowych do składu podatkowego,
3. import wyrobów akcyzowych, z wyłączeniem importu wyrobów akcyzowych wysłanych następnie z zastosowaniem procedury zawieszenia poboru akcyzy z miejsca importu przez zarejestrowanego wysyłającego niebędącego importerem tych wyrobów,
4. nabycie wewnątrzwspólnotowe wyrobów akcyzowych, z wyłączeniem nabycia wewnątrzwspólnotowego dokonywanego do składu podatkowego,
5. wyprowadzenie ze składu podatkowego, poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy, wyrobów akcyzowych niebędących własnością podmiotu prowadzącego ten skład podatkowy, z wyłączeniem wyrobów akcyzowych objętych zwolnieniem od akcyzy ze względu na ich przeznaczenie, przez podmiot, o którym mowa w art. 13 ust. 3 AkcU;
6. wysłanie z zastosowaniem procedury zawieszenia poboru akcyzy importowanych wyrobów akcyzowych z miejsca importu przez zarejestrowanego wysyłającego niebędącego importerem tych wyrobów.

Opracowane na podstawie:

Dzwonkowski H. (red.), Prawo podatkowe, Warszawa 2010, s. 215 – 216.