strona główna niezbędnik słownik

Całościowe zobowiązanie podatkowe zdefiniowane w przepisach o danym podatku (np. w podatku dochodowym od osób fizycznych za cały rok podatkowy) może przybierać postać:

• zaliczki,
• raty albo
• przedpłaty,

które są zobowiązaniami cząstkowymi. Zobowiązanie cząstkowe to część zobowiązania podatkowego, obejmującego:

1. należność za pewien okres, którego dotyczy opodatkowanie (zaliczka za miesiąc, rata za kwartał) albo
2. fragment przedmiotu opodatkowania (decyzja w sprawie przedpłaty).

„Przepisy Ordynacji podatkowej traktują zaliczki i raty jako podatki (ściślej są to zobowiązania podatkowe). Jeśli chodzi o podstawy prawne, to część regulacji właściwej dla zobowiązania całościowego i cząstkowego ma zastosowanie wspólne, a w części decyzje cząstkowe mają swoje własne zasady. O ile zatem relacje między kwotami zobowiązania całościowego i zaliczki mają się jak całość do części, o tyle gdy chodzi o podstawy prawne, regulacje te nie pokrywają się w podobny sposób. (…) 
Konstrukcja raty polega na tym, że świadczenie podatkowe, którego kwota jest już ustalona, jest z mocy samego prawa rozłożone na części płatne w różnych terminach*. Raty występują obecnie w podatku rolnym, leśnym i od nieruchomości”*. „Przykładowo, zgodnie z art. 6 ust. 7 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych*, podatek od nieruchomości jest płatny w ratach, w terminach: do dnia 15 marca, 15 maja, 15 września i 15 listopada roku podatkowego. (…) Właściwym do ustalania podatku od nieruchomości od osób fizycznych na rok podatkowy jest wójt (burmistrz, prezydent miasta) właściwy ze względu na miejsce położenia nieruchomości. Decyzja taka określa zarówno podatek całoroczny, jak i wysokość rat. Występuje tu zatem taka szczególna sytuacja, że decyzyjne rozstrzygnięcie całościowe i cząstkowe mieści się w ramach jednej decyzji. 
Z inną konstrukcją mamy do czynienia w art. 11 ust. 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Podatek od środków transportowych, z zastrzeżeniem ust. 2 tego przepisu, jest płatny w dwóch równych ratach, w terminie do dnia 15 lutego i do dnia 15 września każdego roku. Zgodnie z art. 10 ust. 1 tej ustawy, stawki podatku określa rada gminy”*.
Jeżeli obowiązek podatkowy powstał:

1. po dniu 1 lutego, a przed dniem 1 września roku podatkowego, podatek za ten rok płatny jest w dwóch ratach proporcjonalnie do czasu trwania obowiązku podatkowego w terminie:

a)    w ciągu 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego – I rata

b)    do dnia 15 września danego roku – II rata,

1. od dnia 1 września danego roku, podatek jest płatny jednorazowo w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego.

Podatnicy uiszczają podatek od środków transportowych – bez wezwania – na rachunek budżetu właściwej gminy. W przypadku, gdy podatek nie zostanie zapłacony „decyzyjne wyznaczenie wysokości raty zachodzić może na zasadzie art. 21 § 2 w związku z § 3 Ordynacji podatkowej. Jeżeli podatnik obowiązany do zapłaty raty podatku nie wykona tego obowiązku w całości lub w części, to organ podatkowy ma obowiązek wydania decyzji, w której stwierdzi wysokość zaległości podatkowej albo nadpłatę”*. 


Opracowane na podstawie:

Dzwonkowski H. (red.), Prawo podatkowe, Warszawa 2010, s. 72.  

Dzwonkowski H., Zgierski Z., Procedury podatkowe, Warszawa 2006, s. 114.