Słownik
Stosunek podatkowy instrumentalny
„Stosunek prawny jest rodzajem stosunku społecznego. Można o nim mówić w związku z obowiązywaniem norm prawnych, nakładających na rozmaite podmioty obowiązki bądź też przyznające im uprawnienia. Normy prawne łączą więc dwa lub większą liczbę podmiotów w taki sposób, że sytuacja (tj. prawa bądź obowiązki) jednego podmiotu zdeterminowana jest przez sytuację (tj. prawa bądź obowiązki) innego podmiotu. (…)
Stosunki prawne kształtowane przez prawo podatkowe mają charakter władczy, charakterystyczny dla prawa publicznego. Oznacza to, że jeden z podmiotów tego stosunku może w sposób władczy określać sytuację prawną innego podmiotu. (…)
Dla stosunków podatkowoprawnych charakterystyczne jest to, że jedną ze stron stosunku jest wyposażony we władztwo podatkowe związek publicznoprawny (reprezentowany przez swój organ podatkowy), a drugą – podatnik, tj. podmiot zobowiązany do zapłaty podatku. Podobnie dwustronne stosunki prawne nawiązywać mogą się pomiędzy związkiem publicznoprawnym a płatnikiem, inkasentem podatku, następcą prawnym podatnika czy tez podmiotem odpowiadającym za zobowiązania podatkowe podatnika. (…)
Obowiązki podatników kształtujące się w ramach stosunków materialnoprawnych mogą być bądź to obowiązkami podstawowymi bądź to obowiązkami instrumentalnymi. Obowiązkiem podstawowym jest obowiązek zapłaty podatku. Obowiązki o charakterze instrumentalnym służą zapewnieniu prawidłowego wykonania obowiązku podstawowego. Przykładem obowiązków instrumentalnych jest składanie zeznań bądź deklaracji podatkowych, prowadzenie ksiąg podatkowych posługiwanie się numerem identyfikacji podatkowej, zapłata zaliczek na podatek itp.”*.
